Ontevreden boeren versterken Vietnamese democratiseringsbeweging

De boeren begonnen met hun protestacties 26 juni. Ze eisen compensatie voor akkers die door de overheid zijn onteigend voor vage “ontwikkelingsplannen”. De betogers stelden ook de corruptie van ambtenaren aan de kaak. Er namen bijna 2.000 landbouwers uit negen Zuid-Vietnamese provincies deel aan de acties. De boeren waren voorbereid op een lange krachtmeting; ze hadden hun tenten opgeslagen in de stad.
Donderdag maakte de politie een einde aan de acties. Volgens de Amerikaanse mensenrechtenorganisatie Human Rights arresteerden agenten sommige betogers; spandoeken en borden werden verwijderd. “De politie zette de omgeving af, stoorde het gsm-verkeer en droeg actievoerders naar overvalwagens die stonden te wachten”, voegt Viet Tan daaraan toe, een Vietnamese organisatie die opkomt voor democratie. Viet Tan schat dat er meer dan 1.000 agenten in actie kwamen om de 600 betogers uiteen te drijven die zich donderdag op straat bevonden.
De Vietnamese Communistische Partij heeft alle macht in handen sinds het einde van de oorlog tegen de VS in de jaren 70. Politieke dissidenten worden hard onderdrukt. Toch kan de Vietnamese regering het deksel niet helemaal op de pot houden.
“De boeren protesteren al langer dan tien jaar. Maar de omvang van de acties van de voorbije weken is ongewoon”, zegt Robert N. Le, de voorzitter van het Vietnamese Mensenrechtennetwerk in Californië. Daar leven veel Vietnamese vluchtelingen. “Het regime vindt dat het land van de regering is en niet van de mensen.”
Volgens Le geven de boeren de democratiseringsbeweging in Vietnam een belangrijke impuls. “Er is geen plaats voor oppositiegroepen, en ze vechten om ruimte te krijgen.”
De boeren hebben de steun van Thich Quang Do, een boeddhistische monnik en de bekendste politieke dissident in het land. De 78 jaar oude leider van de verboden Verenigde Boeddhistische Kerk van Vietnam leeft al 26 jaar onder huisarrest in zijn klooster in Ho Chi Minh-stad. Do en zeven andere moniken ontsnapten woensdag (18 juli) aan de politiebewaking en bezochten de protesterende boeren om hun solidariteit tot uitdrukking te brengen.
“Het was een bewuste daad van burgerlijke ongehoorzaamheid”, zegt Vo Van Ai, de woordvoerder van het internationale netwerk van de Verenigde Boeddhistische Kerk van Vietnam. “Do kon gewoon niet werkloos blijven toekijken hoe de wanhopige boeren 25 dagen lang hitte en de regen trotseerden zonder dat de overheid aanstalten maakten te luisteren of naar oplossingen te zoeken.”
Naast veteraan Do duiken er de laatste jaren steeds meer Vietnamezen op die de absolute macht van het regime in vraag stellen. In april vorig jaar ontstond Bloc 8406, een groep die geleid wordt door een academicus, een schrijver en een priester en een “Manifest voor Vrijheid en Democratie” en een “Oproep voor Vrijheid van Vereniging publiceerde.
“Het internet speelt een belangrijke rol bij de opkomst van democratiseringsinitiatieven in Vietnam en onder emigranten”, zegt Brittis Edman van Amnesty International. “De autoriteiten proberen de speelruimte te beperken, maar het internet maakt veel discussies mogelijk over onderwerpen waarover vroeger helemaal niet kon worden gepraat. Ook niet erkende vakbonden en politieke partijen profiteren ervan.”
Maar de reactie van het regime is ongenadig. Vorig jaar was er nog wat terughouding omdat Vietnam internationaal in de kijker liep: het land trad toe tot de Wereldhandelsorganisatie en organiseerde de top van de Asia-Pacific Economic Cooperation (APEC), een samenwerkingsverband van landen rond de Stille Oceaan. Maar sinds die top in november worden advocaten, vakbondsactivisten, religieuze leiders en internetdissidenten weer harder aangepakt”, zegt Edman. “Ze worden gearresteerd en gevangen gezet, lastig gevallen of geobserveerd.”