Opgepast, de president leest een boek

Het ene boek dat de president meeneemt naar zijn ranch in Texas, gaat over de door hem bewonderde voormalige president Theodore Roosevelt. Het andere boek gaat over de verdiensten van het Amerikaanse leger wereldwijd.

Bush staat erom bekend dat hij weinig leest, zowel voor zijn werk als in zijn vrije tijd. De boeken die hij de afgelopen jaren wel las, bleken wel zijn beleid te beïnvloeden. Toen de VS zich opmaakten voor de oorlog in Irak in de zomer van 2002, spotten journalisten hem met het tamelijk wetenschappelijke boekwerk ‘Supreme Command: Soldiers, Statesmen and Leadership in Wartime’ van Elliot Cohen. De auteur was een neo-conservatieve militaire historicus en vriend van toenmalig plaatsvervangend minister van Defensie Paul Wolfowitz.

In het boek wordt betoogd dat grote leiders zoals Abraham Lincoln, Winston Churchill en Georges Clemenceau betere legerleiders waren dan de generaals die de vrije hand eisten tijdens de oorlog. De zomer van 2002 was een perfect moment om de president over te halen de aanbevelingen van de Amerikaanse militaire top te negeren. Die wilde dat de president veel meer troepen naar Irak zou sturen dan Pentagonbaas Donald Rumsfeld en prominente neo-conservatieven wilden.

Eind 2004 kreeg Bush een exemplaar van ‘The Case for Democracy: The Power of Freedom to Overcome Tyranny and Terror’ van de rechtse Israëlische politicus Natan Sharansky. In het boek wordt gepleit voor een agressief pro-democratisch beleid in het Midden-Oosten. Bush was zo onder de indruk van het boek, dat hij de auteur uitnodigde voor een bezoek aan het Witte Huis. Ik ben halverwege het boek, zou minister van Buitenlandse Zaken Condoleezza Rice tegenover Sharansky hebben verklaard bij zijn bezoek. Weet je waarom ik het lees? Omdat de president het leest en het hoort bij mijn werk te weten wat de president denkt.

Bepaalde passages uit het boek werden verwerkt in de inaugurele rede die Bush in 2004 hield. Het is daarom interessant te weten welke boeken de president tijdens zijn vakantie leest. Het eerste boek, ‘When Trumpets Call: Theodore Roosevelt After the White House’, gaat over de president die het recht claimde om waar ook ter wereld op eigen houtje in te grijpen, om langdurig onrecht of wanbestuur te bestrijden.

De keuze kan erop wijzen dat Bush van plan is na zijn presidentschap actief te blijven in de politiek, als promotor van het type nationalisme dat Roosevelt gedurende een groot deel van zijn carrière uitdroeg.

Het tweede boek dat Bush meeneemt, is ‘Imperial Grunts: The American Military on the Ground’ van Robert Kaplan. Een boek dat met nog drie jaar presidentschap te gaan, grotere implicaties kan hebben. Kaplan houdt er uitgesproken imperialistische ideeën op na, door sommigen wordt hij als ‘reactionair’ betiteld.

Volgens Kaplan is de strijd tegen het terrorisme te vergelijken met de Indiaanse Oorlogen, maar nu op wereldwijde schaal. Vijanden zijn ditmaal echter de islamitische wereld en landen waar wanbestuur en gebrek aan beschaving heerst. Het is de taak van het Amerikaanse leger om daar orde op zaken te stellen, meent Kaplan. Het Amerikaanse imperialisme is geen keuze, maar eerder een noodzaak, zoals het in de negentiende eeuw voor de Britten een noodzaak was. Het is volgens hem de verantwoordelijkheid van Washington om de grenzen van de vrije samenleving te verleggen en goed bestuur te bevorderen in regio’s waar chaos heerst.

Amerikaanse terugtrekking uit Irak, voorspelt Kaplan, zal leiden tot een waar bloedbad en een ommekeer in de liberalisering van de Arabische wereld, inclusief een ‘hervorming’ van Libanon door de Syriërs naar hun eigen totalitaire beeld.

Kaplan waarschuwt ook voor de groeiende politieke en economische macht van China in de wereld. Als wij geen militaire samenwerking zoeken met bijvoorbeeld Indonesië, dan zal China vroeg of laat meer militaire invloed krijgen in dat land. (JS/MM)