Opportunistische rekrutering voor zelfmoordaanslagen lokt discussies uit

In haar eenvoudige appartement in het centrum van Nabloes, een stad met 130.000 inwoners op de Westelijke Jordaanoever, spreekt Abir over het verlies van haar zonen. Haar man Bilal en haar zoon Islam troosten haar. Iyad verkeerde in shocktoestand nadat zijn broer doodgeschoten was, zegt Abir heftig. Ze hadden hem zo nooit mogen laten gaan. Tijdens zijn zelfmoordmissie raakte Iyad de weg kwijt. Zijn riem, volgepakt met explosieven, ontplofte voordat hij zijn doel bereikte.

Iyads vijftienjarige broer Amjad werd een week eerder doodgeschoten terwijl hij op een dak tegenover zijn huis speelde. Zijn moeder riep hem juist voor het ontbijt toen hij geraakt werd door een Israëlische kogel. Volgens het Israëlische leger waren er ongeregeldheden en werd er vanaf het dak met stenen gegooid. Volgens de familie van Amjad was het rustig.

Veel mensen delen Abirs boosheid over de gebeurtenissen. De dood van Iyad en andere incidenten hebben onder de Palestijnen de discussie doen oplaaien over de rekruteringsmethoden van militante groeperingen. Die discussie gaat niet zozeer over de morele vraag of burgerdoelen aangevallen mogen worden, maar over de gevolgen van de rekrutering in de Palestijnse gemeenschap.

Veel Palestijnen, Bilal al-Masri incluis, zien de Islamitische Jihad als opdrachtgever van Iyad. Deze groepering claimde de mislukte aanslag. Maar de Jihadstrijders hielden niet, zoals gebruikelijk bij iemand die sterft als martelaar, een portret van Iyad omhoog. Leden van de Al Aqsa Brigades, een groep die gerelateerd is aan de Fatah-beweging van Yasser Arafat, deden dat later alsnog om Iyad te eren. Een felblauwe poster laat Iyad zien met een M-16 geweer, temidden van kleinere portretten van zijn jongere broer Amjad en zijn neef Mohammed Qais al-Masri. Mohammed stierf omdat hij tijdens de begrafenis van Amjad werd getroffen door een Israëlische kogel. Iyad stond net achter Mohammed, zegt Bilal. Ze waren dragers tijdens de begrafenis. Iyad zat helemaal onder het bloed van Mohammed.

Bilal, een boekhouder zonder werk, is er van overtuigd dat Iyad nooit een zelfmoordaanslag zou hebben gepleegd als hij tijd had gehad om af te koelen. Hij was ambitieus, hij had grote plannen, zegt Bilal. Hij wilde trouwen en een mooi huis bouwen.

Sjeik Yousef Aref, een vooraanstaande leider van de Islamitische Jihad, heeft toegegeven dat het een fout was Iyad te rekruteren. De militaire tak staat onder zware druk en is sterk gedecentraliseerd, zegt Aref. Het besluit om Iyad te rekruteren is genomen door een kleine cel, niet door de centrale leiding. De jongen heeft er erg op aangedrongen om op missie gestuurd te worden.

De Islamitische Jihad heeft bepaalde rekruteringsregels. Heeft een familie maar één zoon of is er al een zoon bij een aanslag gedood, dan wordt iemand niet aangenomen, stelt Aref. Er zou nog een regel moeten zijn, namelijk dat iemand niet gerekruteerd mag worden kort nadat hij een familielid heeft verloren. De zelfmoordaanslagen worden uitgelokt door de bezetting en geloof is de drijfveer erachter, zegt hij. Maar in veel gevallen handelen mensen uit wraakgevoelens, naast nationalistische of andere motieven.

Iyad werd erg religieus in de dagen na de dood van Amjad. Daarvoor vastte hij wel tijdens de ramadan en bad hij op vrijdag, maar nu las hij de hele dag in de Koran, zegt Abir. Ik dacht dat het juist goed voor hem was dat hij zo bezig was met geloof.
Maar Bilal zegt dat Iyad zó religieus werd, dat hij zich zorgen begon te maken. Op de nacht voordat hij op missie ging, las hij uit de Koran en luisterde hij tegelijkertijd naar een bandje met Koranteksten. Om twee uur ‘s nachts heb ik gevraagd of hij de cassetterecorder uit wilde zetten, want ik kon er niet van slapen.

Het kwam niet in Bilal en Abir op dat Iyad misschien een zelfmoordaanslag aan het voorbereiden was. Hij had verteld dat hij de volgende dag weer naar zijn werk zou gaan. Saad al-Masri, een neef die met hem samenwerkte, zegt dat Iyad hem wel eens had verteld dat hij overwoog om zich aan te melden als vrijwilliger. Maar de dag voor de aanslag zag hij er beter uit en hij vertelde dat hij weer aan het werk ging. Dus we waren niet meer bezorgd, zegt Saad. De volgende ochtend hebben we op hem gewacht, maar hij kwam niet.

Bilal zegt dat zijn familie het nieuws over de dood van Iyad als laatste hoorde. Niemand durfde het ons te vertellen, het was te erg. Bilal hoorde het van mensen die in de apotheek kwamen waar hij wel eens bijspringt. Ik ben naar huis gegaan, maar ik kon het mijn vrouw niet vertellen, zegt hij. Ze wist het pas toen er mensen naar ons huis kwamen om hun medeleven te betuigen.

Iyads dood zorgt voor onrust in Nablus. Sommige politici zijn bezorgd over de invloed die dit soort incidenten op het moreel kunnen hebben. Tayseer Nasrallah, lid van de Palestijnse Nationale Raad en sympathisant van de Al Aqsa Brigades, vindt dat cellen geen aanslagen moeten uitvoeren die het imago van de strijd schaden of die de steun daarvoor kunnen aantasten.

Een columnist van de krant Al-Ayyam - een krant die doorgaans het gedachtegoed van de Palestijnse Autoriteit weerspiegelt, ging verder: Als we niet de moed hebben ons uit te spreken over deze zaak, dan kunnen we binnenkort zien hoe tienjarigen en zwangere vrouwen zich opblazen, schreef Hasan Badtil vorige week.

De getroffen familie Al-Masri is invloedrijk en heeft de Palestijnse Autoriteit om een officieel onderzoek gevraagd. Hoewel Nasrallah de rekrutering van Iyad afkeurt, ventileert hij een cynischer kijk op de zaak. Veel mensen hebben zelfmoordaanslagen gepleegd als vergelding voor het verlies van een familielid, zegt hij. Als Iyad succesvol was geweest en hij had veel Israëli’s gedood, dan zou hij nu een held geweest zijn. Dan was deze discussie er niet geweest.