Opwarming aarde vreet rijstoogst aan

De onheilspellende gegevens komen uit een studie van het Internationaal Instituut voor Rijstonderzoek (IRRI) en de Universiteit van Nebraska. Op de modelboerderij van het IRRI in de Filipijnen vergeleken de onderzoekers gegevens over het weer van 1979 tot 2003 met de rijstoogsten van de voorbije 12 jaar. Volgens de initiatiefnemers was het de eerste keer dat echte weergegevens samengebracht werden met concrete oogstresultaten.

Bij vroeger onderzoek werd uitgegaan van simulaties. Nu blijkt dat de gevolgen van de stijgende temperaturen daardoor onderschat zijn. Op de IRRI-boerderij steeg de gemiddelde temperatuur tijdens de onderzochte periode overdag met 0,35 graad, maar ‘s nachts met 1,13 graad - zoals de theorieën rond het broeikaseffect voorspellen. De rijstplanten kregen het daardoor extra moeilijk om de overtollige hitte af te voeren, wat hun groei afremde.

Kenneth Cassman, een Amerikaanse onderzoeker die deelnam aan de studie, noemt de resultaten zorgwekkend. De vraag naar rijst zal de komende twee decennia waarschijnlijk nog met 40 procent stijgen. De productie van het belangrijkste voedselgewas op aarde neemt tegenwoordig nog maar met één procent per jaar toe. Alle trends wijzen erop dat aan de toekomstige vraag voldaan zal moeten worden met minder land en minder water, en als het even mogelijk is ook met minder chemicaliën. Volgens Cassman is dat een enorme uitdaging.

De voorbije honderd jaar is de gemiddelde temperatuur op aarde met gemiddeld een halve graad Celcius gestegen. Dat is zeker voor een deel toe te schrijven aan het door de mens veroorzaakte broeikaseffect - een gevolg van het massale gebruik van fossiele brandstoffen. Deze eeuw zou de gemiddelde temperatuur met 1,5 tot 4,5 graden kunnen toenemen. In het slechtste geval zou de rijstoogst dus met 40 procent kunnen dalen.

Eerder onderzoek bracht al aan het licht dat de oogst van andere gewassen als maïs en soja met nog meer dan 10 procent kan achteruitgaan als de temperatuur op aarde te zeer begint te stijgen. Maïs is een belangrijk voedselgewas in Latijns-Amerika en Afrika. Het VN-Milieuprogramma (UNEP) waarschuwt dat boeren in sommige gebieden van Afrika tot een derde minder zullen binnenhalen als gevolg van droogte, stijgende temperaturen en toenemende evaporatie.

Machteloos is de mens niet. Sommige wetenschappers zweren bij nieuwe gewasvariëteiten die beter bestand zijn tegen droogte en warmte en zelfs in barre omstandigheden meer opleveren. Tarwe- en mäisboeren kunnen ook verhuizen naar koelere streken - noordwaarts op het noordelijk halfrond. Maar die oplossing is onhaalbaar voor de massa’s kleine rijstboeren in Azië. Zij hebben ook vaak de middelen niet om te investeren in nieuwe variëteiten. De opwarming van de aarde lijkt daardoor de grote boeren en vooral de landbouwers in Europa en Noord-Amerika in de kaart te spelen. (PD)