Platteland kreunt onder vrijhandel

Tijdens de laatste presidentscampagne beloofde president Megawati Soekarnoputri heel duidelijk dat ze de mensen zou beschermen, de kant van het volk zou kiezen en haar politiek daarop zou baseren. Daarom heb ik voor haar partij gestemd. Ze is nu president maar van de beloftes is niets uitgekomen. In juni stem ik voor niemand meer, zegt Suhadma, een rijstboer in Indramayu, een dorpje in West Java. Suhadma en zijn collega´s zijn hard getroffen door de gevolgen van de liberalisering van de landbouwmarkt.

Tot voor kort legde het Nationale Logistieke Agentschap, een overheidsdienst, de prijzen vast voor de aankoop en de verkoop van rijst. Doorgaans bracht een ton rijst 463 euro op. Opkopers uit steden in de buurt reden met hun grote trucks langs de dorpen en kochten de oogst van Suhadma en de andere boeren op. Een stijgend aantal rijsthandelaars geeft nu de voorkeur aan goedkopere, geïmporteerde rijst en rijden niet meer langs met hun trucks. De plaatselijke rijst ligt stoffig te worden in de schuren. Er zijn weliswaar andere rijstopkopers die passeren, maar die bieden een veel lagere prijs aan dan Suhadma en de andere boeren gewoon zijn.

In het verleden zochten de rijstboeren in magere tijden een tijdelijke job als bouwvakker of fietstaxichauffeur. Maar buitenlandse bedrijven hebben veel bouwwerken overgenomen en tijdelijke jobs zijn moeilijk te vinden. Ondertussen moeten we wel schoolrekeningen, voedsel en elektriciteit betalen. Dat wordt steeds lastiger, aldus Suhadma.

De moeilijke situatie van de boeren is een rechtstreeks gevolg van de vrijhandelsovereenkomsten waar Indonesië voor tekende als lid van de Associatie van Zuidoost-Aziatische landen (ASEAN). De akkoorden verplichten de overheid ertoe de markt open te stellen voor landbouwproducten die ze voordien bij de eigen boeren betrokken. De monopoliepositie op vlak van prijsbepaling van het Nationale Logistieke Agentschap is daarmee doorbroken. Het agentschap heeft de boeren lange tijd beschermd door vaste prijzen, maar dezelfde instelling verknoeit de situatie nu door rijst te importeren, klaagt Siswono Yudo Husodo, voorzitter van de Indonesische Boerenbond. Siswono voorspelt verder onheil: De wervelwind van de globalisering zal Indonesië verpletteren. De boeren zijn daarbij de eerste slachtoffers.

Het zijn niet enkel de rijstboeren die de gevolgen voelen van de vrijhandel. Honderden kleine kippenkwekerijen in West-Java hebben hun deuren het afgelopen jaar reeds moeten sluiten omwille van een vloed van goedkope importkippen. De faillissementen zullen zich ook dit jaar verder doorzetten. Hele stroken landbouwgrond liggen braak en worden door kinderen nu als voetbalveld gebruikt.

De gevolgen zijn zichtbaar op de dagelijkse markten. Mensen gaan minder dan voorheen naar de plaatselijke markten, waar decennialang verse groenten, fruit en zuivel verkocht werden. Ze gaan nu naar de nieuwe supermarkten: comfortabel want koel, met een groot waaier aan aanbod en vaak betere prijzen dan op de traditionele markten.

Het platteland zal anders kiezen dan normaal, voorspelt Kurniawan Hari, politiek analist aan de Gaja Mada Universiteit. De mensen zijn ontgoocheld en wantrouwig. Ze beschouwen de politieke leiders als zakkenvullers die loze beloften maken.” In juni zal de Indonesische bevolking voor het eerst in de geschiedenis rechtstreeks voor een presidentskandidaat kunnen kiezen.