President buigt voor sociale protesten

Na de urenlange onderhandelingen blies het honderdtal actiegroepen, waaronder boerenorganisaties, vakbonden en verenigingen van winkeliers en straatventers, de staking af. Oorspronkelijk gingen ze gedurende 48 uur het werk neerleggen. De regering van president Berger, die na zes maanden aan de macht al in nauwe schoentjes zat, krijgt van hen negentig dagen om haar beloftes na te komen.

Het sociaal protest was noodzakelijk en succesvol, omdat de overheid begrepen lijkt te hebben dat een koerswijziging noodzakelijk is, zegt Gustavo Meoño, het hoofd van de Stichting Rigoberta Menchú, genoemd naar de Guatemalteekse Nobelprijslaureate van indiaanse afkomst. Ook Félix Méndez van de Boerenvakbond (CUC) beschouwt de recente ontwikkelingen als een overwinning, maar waarschuwt wel dat er nieuwe protesten komen als de overheid haar beloften over negentig dagen niet heeft hardgemaakt.

Een eerste belangrijkste eis van de actiegroepen was dat er een einde moest komen aan de gewelddadige uitzettingen van boeren die privé-landerijen bezetten om hun eis naar betere levensomstandigheden kracht bij te zetten. Dit jaar vonden er al 24 van dit soort uitzettingen plaats. Volgens de boerenorganisaties worden daarbij huizen in brand gestoken en boeren geslagen. De brutaliteit waarmee de politie de rechtbankorders tot uitzetting uitvoerde, werd veroordeeld door de MINUGUA-missie van de Verenigde Naties, die de naleving overziet van het vredesakkoord dat eind 1996 een einde maakte aan 36 jaar gewapend conflict in het land.

De voorzitter van het hooggerechtshof, José Quesada, heeft belooft toe te zien op de uitzettingen en overtredingen tegen de boeren te bestraffen. De regering zei op haar beurt dat ze een openbare aanklager zal aanstellen om de landkwestie aan te pakken. In Guatemala is zestig procent van het vruchtbare land in handen van amper twintig procent van de bevolking.

De regering blies ook een eerder aangekondigde belastingverhoging af en ging ook in op een andere grote eis van de drukkingsgroepen: een herziening van het vrijhandelsakkoord CAFTA dat Guatemala samen vier andere Centraal-Amerikaanse Staten in mei van dit jaar ondertekende. Berger beloofde dat hij alle details van het akkoord openbaar zal maken en indien nodig een referendum over het akkoord zal houden. De diverse overheden - waaronder ook die van de VS - moeten het vrijhandelsakkoord nog ratificeren.

Voor het begin van de staking dreigde Berger nog alle krachten van de staat te gebruiken om te beletten dat de belangen van een groep activisten het land zouden lamleggen. Vrijdag riep MINUGUA de overheid en de sociale bewegingen op om geweld te vermijden. De VN-missie is bezorgd over een uitbarsting in Guatemala. Volgens Meoño is de terugkeer van geweld een reëel gevaar als er geen oplossing komt voor het eeuwenoude probleem van de landverdeling. De ontmanteling van het landhervormingsprogramma in 1954, na een staatsgreep met steun van Amerikaanse troepen, was een van de belangrijkste oorzaken van de burgeroorlog die het Centraal-Amerikaanse land zovele jaren verscheurde en waarin zo’n 200.000 mensen - vooral burgers van indiaanse afkomst - omkwamen.

Volgens het ontwikkelingsprogramma van de VN (UNDP) is de armoede op het platteland in Guatemala intussen mogelijk schrijnender dan ten tijde van de ondertekening van het vredesakkoord. Wel zijn de sociale organisaties, die tijdens de oorlog aan harde repressie ten prooi vielen, sinds het akkoord aan een comeback begonnen.(ADR/MM)