Referendum over Chávez komt er

De Nationale Kiesraad maakte donderdag (gisteren) bekend dat er minstens 2.451 miljoen geldige handtekeningen zijn. Daarmee haalt de oppositie het vereiste minimum van 2.436 miljoen, of een vijfde van de stemgerechtigden, dat de grondwet eist om een referendum over de president uit te lokken. Vorig weekend konden 1,2 miljoen mensen hun handtekening op een eerdere petitie komen bevestigen of intrekken. Bijna alle betwiste handtekeningen werden bevestigd, en de Kiesraad heeft daarvan intussen negentig procent geverifieerd. Zowel volgens de Organisatie van Amerikaanse Staten en het Carter Centrum onder leiding van voormalig VS-president Jimmy Carter is het verificatieproces transparant verlopen.

Vlak na de bekendmaking stroomden in de middenklassenwijken van Caracas en andere steden oppositieleden de straat op om hun overwinning te vieren. Dit is een overwinning dankzij onze eenheid, en we zullen die bewaren om het referendum te winnen zei Enrique Mendoza, het hoofd van de Coordinadora Democrática, de coalitie van oppositiepartijen die de drijvende kracht achter de petitieactie waren.

Duizenden aanhangers van Chávez - veelal uit de lagere inkomensklassen - verzamelden zich intussen voor het regeringsgebouw. Laat donderdagnacht hield Chávez daar een toespraak van een uur voor de Venezolaanse radio en televisie. Daarin maande hij de oppositie aan op het democratische pad te blijven dat hen heeft toegelaten de handtekeningenactie te houden. Zijn aanhangers riep hij op de eenheid te bewaren. Ik heb gehoord dat delen van de oppositie beweren dat ze me hebben verslaan. Ik zeg hen, en jullie die achter mij staan, dat ik in mijn ziel niet de minste angst heb voor een nederlaag, zei de president. Nu begint het pas. De oppositie moet zich niet vergissen. Het is niet goed te vroeg victorie te kraaien. Eerder verklaarde Chávez diverse keren dat hij het referendum zou laten doorgaan als de oppositie genoeg geldige stemmen inzamelde.

Dit weekend plannen zowel de oppositie als de regering betogingen in de hoofdstad. Vlak voor de kiesraad de uitslag bekendmaakte, brak in de straten van Caracas geweld uit. Schoten werden afgevuurd op het stadhuis, dat in handen van de oppositie is. Aanhangers van de president gooiden stenen naar de gebouwen van de krant El Nacional en Radio Caracas TV, beide oppositiegezinde media, en staken auto’s in brand. Oppositielid Rafael Marín werd in zijn auto aangevallen en liep een hoofdwonde op, maar andere oppositieleden bleven ongedeerd.

Het referendum wordt waarschijnlijk op 8 augustus gehouden, zo bevestigde het hoofd van de Kiesraad - een onafhankelijk orgaan met drie aanhangers van Chávez en twee oppositieleden. De datum is cruciaal, want de grondwet bepaalt dat er alleen vervroegde verkiezingen komen als de president voor 19 augustus wordt weggestemd in een referendum. Na die datum betekent verlies alleen dat vice-president José Vicente Rangel, die door Chávez is aangesteld, de ambtstermijn tot januari 2007 volmaakt.

Wij zullen geen vertragingen of trucs van de regering tolereren om het referendum tot na 19 augustus uit te stellen. Dat zou een schending van de grondwet zijn en een staatsgreep tegen de wil van het volk, zei oppositieleider Mendoza.

Om Chávez af te zetten, moeten minstens 3.757 miljoen van de 13 miljoen stemgerechtigden in het referendum tegen hem stemmen - evenveel mensen als het aantal dat hem in juli 2000 tot president verkoos. Sinds het begin van zijn ambtstermijn overleefde Chávez al een korte staatsgreep in april 2002 en een algemene staking in december 2002 en januari 2003 die de olie-industrie, de ruggengraat van de Venezolaanse economie, zo goed als verlamde.