Regering beschuldigt Zapatisten van mensenrechtenschendingen

De Zapatisten controleren een hoek van de verpauperde zuidoostelijke deelstaat Chiapas. Sinds het begin van hun opstand tien jaar geleden, organiseren de Zapatistas een soort van zelfbestuur in autonome gemeenten - zogenaamde ‘caracoles’. In augustus kondigde het EZLN de oprichting aan van vijf goede gemeenten aan als antwoord op de weigering van de regering om de inheemse rechten te erkennen.

Het zelfbestuur dat de Zapatisten hebben ingesteld is naar eigen zeggen gebaseerd op echte rechtvaardigheid, een levensstijl die de nadruk legt op de gemeenschap en respect voor het milieu. Bovenal zou het ‘bevrijde’ deel van Chiapas een toonbeeld van respect zijn voor de rechten van de onderdrukte indianen in Mexico. Die maken een tiende uit van de Mexicaanse bevolking.

Een nieuw overheidsrapport beschuldigt de rebellen ervan autoritaire methodes te gebruiken, politieke tegenstanders te intimideren en drugs te smokkelen. Het zelfbestuur zou zich ook schuldig maken aan drughandel en de trafiek van migranten zonder papieren en zou op illegale wijze belastingen heffen.

Chiapas blijft één van de armste gebieden van Mexico. Niemand weet exact hoeveel mensen er wonen in het bolwerk van de Zapatisten, maar officieuze schattingen hebben het over minder dan 100.000 mensen. Het is bijna onmogelijk om het gebied te betreden. De Zapatisten hebben overal controleposten opgezet. Bezoekers moeten er rechtsomkeert maken. De leiders van de Zapatisten, waaronder subcommandante Marcos (met pijp en bivakmuts), weigeren om met journalisten te praten.

Toch slaagde het ministerie van Binnenlandse Zaken erin een rapport op te stellen over de vrijhaven. Het werkstuk getiteld ‘Diagnose van het EZLN’ is vernietigend: de Zapatisten zouden individuen en groepen die tegen hen gekant zijn of hun wetten niet aanvaarden, aanvallen en intimideren. De auteurs stellen dat de regio geplaagd wordt door disputen over land.

Jorge Matías, een onafhankelijke waarnemer van de Autonome Universiteit van Mexico, plaats vraagtekens bij het waarheidsgehalte en de objectiviteit van het rapport. Het is moeilijk om de realiteit ter plekke in te schatten. Hij denkt dat de waarheid in het middden ligt, tussen de hemel op aarde volgens de Zapatisten en de hel die de regering afschildert.

De rebellie van de Zapatisten leidde tot in 2001 tot gesprekken met de Mexicaanse regering. De Zapatistas stelden drie condities: erkenning van de indiaanse rechten en cultuur, demilitarisering van de zone en vrijlating van politieke gevangenen. Het kwam tot een wet over inheemse rechten, maar het parlement keurde enkele een verwaterde versie goed. Het EZLN nam daar geen genoegen mee en trok zich terug in de jungle.