Relaties met buurlanden beter dan ooit

Toen de sjiitische ayatollahs in 1979 een einde maakten aan 2500 jaar Iraanse monarchie, vreesden de veelal ondemocratische soennitische koninkrijkjes in de regio dat ze als volgende aan de beurt zouden zijn. Om de Islamitische Revolutie binnen de perken te houden, werd Iran diplomatiek geïsoleerd.

Iran was een taboethema. We mochten geen Iraniërs uitnodigen en konden enkel met hen spreken in de marge van een conferentie in Europa of ergens anders, zo herinnert zich politicoloog Abdel Reza Assiri uit Koeweit.

De dreiging die uitgaat van Teheran is intussen minder sterk geworden. Iran doet zijn best om een vriendelijke toon aan te slagen, ook tegen landen als de Verenigde Arabische Emiraten en Koeweit, waarmee er territoriale geschillen zijn over eilanden in de Perzische Golf. Iraanse sprekers zijn graag geziene gasten op regionale meetings en conferenties.

De Iraanse vice-president Mohammed Ali Abtahi sloeg op een conferentie van het Centrum voor Veiligheidsstudies in Abu Dhabi (VAE) iedereen met verstomming door te stellen dat extremisme en religieus fundamentalisme de grootste bedreigingen zijn voor de regio. Iran gaat prat op goede relaties met de buurlanden. Wanneer de regio in veiligheid kan leven, kunnen wij dat ook, en omgekeerd.

Abtahi gaf aan dat hij de geschillen over de eilanden in de Perzische Golf op vriendschappelijke wijze wil oplossen. Koeweit haalde zich nochtans een Iraanse veroordeling op de hals omdat het in de buurt van de eilanden naar olie is beginnen zoeken.

Ook met Egypte zijn er weer betere betrekkingen. De plooien werden gladgestreken nadat Iran ermee instemde een straat die was genoemd naar de moordenaar van de Egyptische president Anwar Sadat, Khaled al-Islambouli, een andere naam te geven.

De relaties met Saoudi-Arabië worden vertroebeld door de aanslag op de Khobar Tower in de Saoudische hoofdstad Ryad in 1996, waarbij Amerikaanse militairen om het leven kwamen. Het FBI verdenkt Iran van betrokkenheid bij de aanslag, maar de Saoudi’s zijn erg karig met commentaar. Toch is er ook hier enige toenadering merkbaar. Iran zou aan Saoudi-Arabië de identiteit hebben doorgegeven van de leden van al-Qaida die in november 2001 naar Iran zijn gevlucht. Velen van hen zijn Saoudi’s.

Met Irak heeft Iran een haat-liefdeverhouding. Het voormalige regime van Saddam Hoessein betrok het land in een achtjarige grensoorlog waarbij een miljoen doden vielen. Teheran verzet zich tegen de Amerikaanse bezetting van Irak, maar stookt geen onrust in het buurland. Dat gebaar van goede wil wordt in de VS onvoldoende gewaardeerd, zo luidt het.

Zonder onze medewerking zou de toestand in Irak en Afghanistan veel slechter zijn. De VS hebben ons beloond met een nominatie in de ‘as van het kwaad’”, zei Abtahi enigszins sarcastisch op de conferentie in Abu Dhabi.

Sommige waarnemers zien de openheid naar buiten toe als een gevolg van de progressieve koers die president Mohammad Khatami in de binnenlandse politiek probeert te varen. De meeste Iraniërs zijn jongeren die uit hun schulp willen komen en contact hebben met de buitenwereld. Wanneer Khatami hetzelfde doet, is dat een voordelige politiek voor hem, zo verklaarde een anonieme Iraanse conferentiedeelnemer.