Rusland en VS reiken elkaar de hand (analyse)

“De belangrijkste uitdagingen voor Barack Obama en (minister van Buitenlandse Zaken) Hillary Clinton in verband met Rusland zijn de uiteenlopende meningen van de Verenigde Staten en Rusland over de rol van Moskou in de post-Sovjet-zone”, zegt Jevgeni Volk, hoofd van het Moskouse kantoor van de The Heritage Foundation, een Amerikaanse beleidsdenktank.
“Voor Rusland behoren de voormalige Sovjetlanden nog steeds tot zijn invloedssfeer, terwijl de Verenigde Staten vinden dat die landen volledig onafhankelijk en vrij hun eigen keuze moeten maken, ook als dat betekent dat ze toetreden tot transatlantische veiligheidsallianties als de NAVO. Op dat vlak zal de NAVO-toetreding van Georgië en Oekraïne het belangrijkste geschilpunt tussen Washington en Moskou blijven.” De vorige Amerikaanse president George W. Bush heeft hard aan die toetreding gewerkt maar Moskou voelt het aan als een bedreiging van zijn nationale veiligheid.

Geen bereidheid

Volk acht het weinig waarschijnlijk dat Obama een oplossing kan vinden voor die spanningen. “De vraag is of Moskou en Washington bereid zijn hun belangen in de post-Sovjet-zone op te geven. Tot dusver is van die bereidheid geen sprake.”
Het buitenlandse beleid van Moskou, dat in grote mate een echo is van dat van Sovjet-Unie, is erop gericht het globale leiderschap van de VS te beperken. Door die confrontatie in stand te houden, zegt Volk, kan het Kremlin de aandacht afleiden van binnenlandse problemen en wijdverspreide corruptie en kan het zijn enorme militaire uitgaven rechtvaardigen.
Ook aan VS-zijde is de houding niet duidelijk. “Ik denk niet dat de nieuwe regering een beleid heeft ten aanzien van Rusland”, zegt Boris Kagarlitski, directeur van het Instituut voor Globaliseringstudies in Moskou. “Het is zelfs niet duidelijk of Rusland in de ogen van Washington een tegenstander is of een vriend en partner. En de situatie in Rusland zelf zal ook veranderen, wat het er niet eenvoudiger op maakt voor Washington.”

Obama’s beloftes

Maar er zijn positieve geluiden. Een stap vooruit kan “de voorgestelde stop van de militaire ontplooiing door de VS in Centraal-Europa” zijn, zegt Kagarlitski. “Moskou zal dit als een teken van goodwill van de nieuwe regering beschouwen.”
Eerste minister Vladimir Poetin heeft Obama opgeroepen zijn campagnebeloftes uit te voeren. “Obama geeft een open, oprechte indruk”, zei hij. “De tijd zal uitwijzen of dat ook zo is.” Poetin ziet voldoende mogelijkheden om overeenstemming te bereiken over wapenbeperking, het Midden-Oosten, Iran en Afghanistan, en de economische crisis. “We zijn klaar voor dat soort teamwork”, zei Poetin. Ook de Russische president Dimitri Medvedev sprak zich uit in die zin.
In de Amerikaanse senaat verklaarde Hillary Clinton dat ze van plan is om nauw samen te werken met Rusland op het vlak van economie, veiligheid en wapenbeperking. “De nieuwe regering verlaat de unilaterale aanpak en we zien de krijtlijnen van een nieuw concept”, zegt onderdirecteur Viktor Kremenju van het VS en Canada Instituut in Moskou. “Clinton toonde de bereidheid om een goede, constructieve relatie met Rusland op te bouwen.”