Schending VN-wapenembargo's schering en inslag

De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties zou ervoor kunnen kiezen een lijst van individuen, bedrijven, groepen en landen te publiceren die wapenembargo’s schenden, zegt Annan in een recent rapport. Gezien de nauwe band tussen de illegale handel in kleine wapens en de handel van vrouwen en kinderen, zou de Raad kunnen helpen om de verantwoordelijken voor zulke misdaden voor het Internationaal Strafhof te dagen en dwangmaatregelen overwegen tegen lidstaten die opzettelijk wapenembargo’s schenden die voor welbepaalde conflictregio’s zijn afgekondigd.

Omwille van politieke gevoeligheden noemt de secretaris-generaal geen enkele overtreder bij naam en stelt hij geen specifieke strafmaatregelen voor. Maar impliciet hij geeft toe dat de VN-wapenembargo’s aan de lopende band worden geschonden door lidstaten en gewapende rebellengroepen.

Momenteel vallen zeven landen onder een VN-wapenembargo: Somalië, Liberia, Rwanda, Sierra Leone, Irak, de Democratische Republiek Congo en Ivoorkust. Ook tegne Al-Qaeda, de Taliban en de Janjaweedmilities in het Sudanese Darfur is een embargo afgekondigd.

Maar liefst vier VN-comités hebben mechanismen om toezicht te houden op wapenembargo’s, maar toch heeft de V-raad praktische problemen om de overtreders in het oog te houden, zegt een anonieme diplomaat uit de Derde Wereld.

Een van de VN-toezichtgroepen wees erop dat het wapenembargo de minst transparante maatregel was in de sancties tegen Al-Qaeda en de Taliban.

Greg Puley, beleidsadviseur van de niet-gouvernementele organisatie Oxfam International, gaat akkoord dat afdwinging de achilleshiel van de embargo’s is en suggereert de oprichting van een enkele, permanente toezichtgroep binnen de VN. Puley benadrukt wel het enorme belang van wapenembargo’s op zich om politieke druk uit te oefenen in conflictzones.

Schendingen van de embargo’s betreffen in de eerste plaats kleine wapens als geweren, machinegeweren, mortieren en antipersoonsmijnen. Maar volgens de VN is juist dit soort wapens verantwoordelijk voor de meeste doden in de aanslepende conflicten in Azië, Afrika, Europa, Latijns-Amerika en de Cariben.

Vorige maand riep een coalitie van mensenrechten- en vredesactivisten de VN op om een afdwingbaar “markeer- en traceersysteem” in te voeren waarmee kleine wapens van producent tot eindgebruiker kunnen worden gevolgd. De grote wapenproducenten zijn fel tegen zo’n systeem gekant. Maar zonder zo’n wereldwijd systeem is het zo goed als onmogelijk om mensen te vervolgen of overheden verantwoordelijk te stellen voor illegale wapenhandel en schending van embargo’s, zei het ‘Tracing Lethal Tools’ rapport. Daardoor kunnen de landen die illegaal wapens verkopen gewoon beweren dat ze geen idee hebben hoe de moordenaars de tuigen ooit in handen kregen. (ADR/PD)