Scholen in Brussel zitten eivol

‘Ofwel is Brussel tweetalig en moeten alle middelen ingezet worden om die tweetaligheid te realiseren, ofwel eist men die tweetaligheid niet en laat men ons met rust.’ Mahjouba is razend. Voor haar dochtertje is er geen plaats in een van de vijf scholen die ze bij haar elektronische inschrijving aangeduid heeft. ‘Men heeft me naar Haren (op acht kilometer van Brussel centrum, sb) doorverwezen, terwijl ik in 1000 Brussel woon en stipt om acht uur op mijn werk moet zijn.’
Ook de criteria waaraan elke kandidaat-leerling moeten voldoen, vindt Mahjouba onrechtvaardig. ‘Eerst krijgen kinderen waarvan één van de ouders Nederlandstalig is voorrang, daarna komen kinderen wiens moeder geen diploma heeft aan de beurt (de zogenaamde Gelijke Onderwijs Kans-kinderen, sb) aan de beurt. Maar ik heb een graduaat. Pas na die twee groepen komen mensen zoals ik aan bod. Dat wil zeggen dat je problemen hebt als je universitair bent, tenzij je rijk bent natuurlijk. Dan is alles mogelijk.’
Ruim 176 kinderen waarvan de ouders zich via het elektronische inschrijvingssysteem bij het Nederlandstalig onderwijs in Brussel aangemeld hadden, konden niet ingeschreven worden. Wat het lot van die  kinderen zal zijn, kon Dimokritos Kavadios, docent politieke Wetenschappen (VUB en UA) en voorzitter van het Lokale Overlegplatform, eind juni niet zeggen. ‘We hebben daar geen zicht op. Ze kunnen buiten Brussel een school proberen te vinden of zich tot het Franstalig onderwijs richten. Of gewoon thuis blijven, dat kan ook.’

Witte scholen, zwarte scholen

Ook de Franstalige scholen kampen met plaatsgebrek. Aanvankelijk werd enkel gekampeerd voor de deur van de “beste” scholen, maar twee jaar geleden verplaatste het fenomeen zich ook naar de volksbuurten. Deskundigen hebben al lang gewaarschuwd voor de snelle bevolkingsgroei in Brussel. ‘Er wacht Brussel een demografische tsunami’, zegt Kavadios. Tegen 2025 moeten er minstens 15.000 nieuwe plaatsen komen in het kleuter- en basisonderwijs. Indien er niets verandert aan het beleid, krijgen we over tien jaar een herhaling van de rellen van Vorst en Molenbeek, maar dan tien keer heviger.’

Nederlands in de kleuterklas

Jong geleerd is oud gedaan. Dat lijkt de redenering achter de maatregel van de Vlaamse overheid die voldoende kennis van het Nederlands tot voorwaarde maakt om van de derde kleuterklas over te mogen gaan naar het eerste leerjaar. De taaltest moet worden afgelegd door kleuters die minder dan 220 halve dagen naar een Nederlandstalige derde kleuterklas zijn gegaan –zowat 1500 kinderen in totaal. 
Machteld Verhelst van het Centrum voor Taal en Onderwijs (KU Leuven) gelooft dat schooltaalvaardigheid een sleutel is tot onderwijssucces, maar weet niet zeker of een eenmalige taaltest bij jonge kinderen wel de beste manier is om die vaardigheid te meten. Bovendien denkt ze dat een gerichte ondersteuning van laagtaalvaardige kleuters in het eerste leerjaar veel meer zou opleveren dan een jaartje zittenblijven. Ook Jos Cré, verantwoordelijke van het gelijke onderwijskansenbeleid en kansenbevordering bij de koepel van de Vrije Centra voor Leerlingenbegeleiding, wijst er op dat de nieuwe aanpak geen enkele garantie biedt op verbeterde taalvaardigheid van nieuwkomers.

Arme jongeren op de schoolbanken

Weinig jongeren die in armoede leven voelen zich gesteund door leerkrachten, zo blijkt uit onderzoek van Unicef. Ze zijn vaak het slachtoffer van pesterijen. Veel jongeren geven aan dat het moeilijk is om een goede middelbare school te vinden. Unicef wijst op een structureel probleem in het onderwijs. De organisatie vraagt meer aandacht voor begeleiding, want jongeren in armoede dromen van een diploma.