Schoonheidsspecialistes in Kaboel vrezen 2014

Vanuit een feministische visie zijn schoonheidssalons niet bepaald het toonbeeld van emancipatie. Maar de meeste Afghaanse vrouwen hebben niet de luxe om zich druk te maken over dergelijke principes: werk is werk, en de salons zijn een cruciale stap vooruit voor de schoonheidsspecialistes en kapsters in Kaboel.

Soraya probeert al jarenlang als zelfstandige het hoofd boven water te houden. Toen de taliban in 1996 haar schoonheidssalon verwoestten, ging ze in het geheim verder met haar werk. Vrouwen kwamen tijdens het talibanbewind van 1996 tot 2001, bij haar thuis. Soraya zorgde ervoor dat zij er piekfijn uitzagen voor hun trouwerij. “Trouwauto’s werden in die tijd versierd met bloemen. Als de taliban dat zagen, vielen ze aan”, zegt ze.

Zelfstandig zijn was in die tijd, uiteraard, uit den boze voor vrouwen. In 2001, toen buitenlandse troepen de taliban omver wierpen, opende Soraya haar salon opnieuw. Op dit moment heeft ze een grote, bekende schoonheidssalon in het centrum van Kaboel. Er werken zes vrouwen. Zij hebben een zeldzame baan in een land waar vrouwen nog vaak geweerd worden van de werkvloer.

Conservatief bewind

De salons kunnen een voorbeeld zijn voor andere vrouwen om buitenshuis aan het werk te gaan of zelf iets op te zetten. Maar die mobilisatie van vrouwen kan binnenkort in gevaar komen. Als hen gevraagd wordt wat er gebeurt met de salon en de medewerksters als de internationale troepen in 2014 het land verlaten, blijken de vrouwen allemaal te vrezen dat het land weer afglijdt naar het ultraconservatieve bewind van vroeger.

“Als de Amerikaanse en andere buitenlandse troepen vertrekken, kunnen de taliban terugkomen. Daar zijn we allemaal bang voor”, zegt Soraya. “Zolang de buitenlanders hier zijn, gaan de zaken goed. We zijn nu vrij en gelukkig. Als ze vertrekken, weten we niet wat er komt.”

De andere vrouwen knikken instemmend. Toch hopen maar weinig Afghanen dat de troepen blijven. Als ernaar gevraagd wordt, zeggen ze meestal dat ze de buitenlanders het liefst zien vertrekken, maar wel bezorgd zijn over de toekomst.

Weinig vertrouwen

Vanuit de deuropening bij Soraya, zijn minstens vijf andere schoonheidssalons te zien in dezelfde straat. Dunne gordijnen wiegen in de deuropening op de ramen ernaast hangen posters van modellen. Hierdoor is er net genoeg privacy voor de vrouwen binnen, zowel voor de klanten als het personeel.

In Nabila’s salon aan de overkant van de straat werken ook zes vrouwen. Nabila is bang voor wat er gaat komen na het vertrek van de buitenlandse troepen. “We zijn met deze zaak begonnen na de taliban en hoopten dat er vrede zou komen”, roept ze boven het geluid van een föhn uit. “Maar ik heb niet veel vertrouwen in wat er na 2014 komt.”

Ook alle vrouwen die bij Nabila werken zijn bezig met 2014. Ze realiseren zich dat de politiek in het land vatbaar is voor corruptie, democratische mislukkingen en conflicten die kunnen leiden tot hernieuwde invloed voor de taliban. Volgend jaar zijn er presidentsverkiezingen in Afghanistan. De taliban hebben een kantoor geopend in Qatar en er gaan wijdverbreide geruchten over de politieke intenties van de extremisten.

Niet iedereen is echter pessimistisch. Mohmoda Sonia Eqbal, een zakenvrouw, zegt dat de nieuwe verworvenheden niet zomaar opgegeven zullen worden. “We hebben nu met andere mensen te maken. In de afgelopen tien jaar is de bevolking door toegang tot onderwijs en informatie, en zelfs telefoons, veel beter geïnformeerd geraakt.” Maar ook zij benadrukt dat de vooruitgang die de vrouwen geboekt hebben, nog steeds bewaakt moet worden. “We moeten er alles aan doen om mechanismen in te stellen die de rechten van vrouwen beschermen en te voorkomen dat ze in de toekomst ondermijnd worden.”

Naar het buitenland

Het zal grotendeels aan de opvolger van president Hamid Karzai zijn om voor die mechanismen te zorgen. De politieke transitie omvat echter ook de voortgaande vredesgesprekken tussen de Afghaanse regering en gewapende oppositiegroepen zoals de taliban. De kans dat die laatsten vrouwen in de politiek zullen verwelkomen, is erg klein.

Voor de vrouwen in de schoonheidssalons is het feit dat ze kunnen werken van veel groter belang dan deelnemen aan vredesgesprekken. Als de situatie verslechterd, kiezen sommigen van hen er wellicht voor om in het buitenland te gaan werken. Soraya zegt dat ze er al klaar voor is om het land te verlaten, mocht de oude politiek terugkeren in haar stad.