Sloppenwijkbewoners betalen zich blauw

Dit jaar zullen er voor het eerst evenveel mensen in de stad wonen als op het platteland. Het zijn vooral de steden in ontwikkelingslanden die groeien, en daar groeien ook de sloppenwijken. Het gaat razendsnel: over dertien jaar kan het aantal sloppenwijkbewoners al zijn verdubbeld van een tot twee miljard. In Noord-Afrika wonen steeds minder mensen in sloppenwijken, maar in de landen in zwart Afrika neemt het aantal elk jaar gemiddeld met 4,53 procent toe. Dat is onder meer te wijten aan de slabakkende economie in een aantal landen, maar ook aan aids en aan conflicten.
Het spreekt vanzelf dat de problemen in sloppenwijken groot zijn, maar tegelijk klopt het algemene beeld dat we van de bewoners hebben niet. Dat zegt Anna Tibaijuka, hoofd van VN-Habitat, het agentschap van de Verenigde Naties dat zich met menselijke nederzettingen bezighoudt. “We denken dat ze geen geld hebben. Maar ze betalen aanzienlijke bedragen voor basisvoorzieningen. Voor water bijvoorbeeld, betalen ze tussen vier en honderd keer meer dan rijke mensen.” Dat komt doordat het water bijvoorbeeld met vrachtwagens wordt aangevoerd, of duurder verkocht door private ondernemers.
Sloppenwoning is dure woning Ironisch genoeg betalen mensen in sloppenwijken ook veel geld voor hun huis. Sloppenwijken ontstaan meestal op openbaar land dat sloppenbazen zich toe-eigenen en volbouwen met goedkope accommodatie die dan verhuurd wordt. Volgens een studie van VN-Habitat heeft de eigenaar de bouwkost gemiddeld al op negen maanden terugverdiend. Alle huur die de bewoner nadien nog betaalt, is pure winst voor de eigenaar, die in feite geen eigendomsbewijs bezit en dus ook geen recht heeft de woning te verhuren.
Volgens Tibaijuka zijn de eigenaars vaak rijke mensen die zelf heel comfortabel wonen. Ze noemt het onaanvaardbaar dat ze woningen verhuren zonder watervoorziening of toiletten.

Fonds voor huizenbouw in sloppenwijk

VN-Habitat maakte bekend dat het een fonds wil oprichten waar plaatselijke organisaties of gemeentes een lening kunnen aangaan voor de bouw van goedkopen huizen en infrastructuurprojecten.
Regeringen van ontwikkelingslanden zijn enthousiast, maar donorlanden vragen zich af of het wel nodig is. Zij verwijzen naar bestaande organisaties als het Internationaal Monetair Fonds, dat geld leent aan arme landen. Maar die instellingen hebben geen voorzieningen om geld te lenen aan de armsten in de maatschappij, zegt ze. Bovendien lenen ze niet aan plaatselijke organisaties, maar alleen aan centrale overheden.
Gewone banken lenen volgens Tibaijuka dan weer niet aan armen omdat het risico te groot is. Veel armen hebben geen officieel adres en kunnen daarom geen lening aangaan.
“We zijn het beu dat jullie niet naar ons luisteren”, zegt Rose Molokoane van de Zuid-Afrikaanse Federatie van Stadsarmen in het State of the World 2007 rapport dat tijdens de bijeenkomst werd gelanceerd. “Wij zijn arm maar we zijn niet hopeloos. We hebben geld maar kunnen geen rekening openen bij de bank omdat we geen adres hebben. Als je me zekerheid van huisvesting geeft, dan heb ik een adres en dan zal ik een rekening openen.”