Turkse remigratie

Russell King en Nilay Kilinc, respectievelijk verbonden aan de universiteit van Malmö en die van Lund, gingen op zoek naar de tweede generatie die naar Turkije trok. Ze peilden naar de motieven en de reïntegratie in Turkije. King en Kilinc kwamen tot de conclusie dat terugkeer niet automatisch wordt ingegeven door een mislukt verblijf in Duitsland.

Goed geïntegreerd

‘Wetenschappers of media hebben het beeld dat de doorsnee terugkeerder in een Turks getto in een grote Duitse stad als Berlijn woont, eerder een rurale dan een stedelijke achtergrond heeft en een niet zo geslaagd integratieparcours achter de rug heeft’, zegt Nilay Kilinc.

‘De meeste ondervraagden komen echter uit de betere arbeidersklasse, de middenklasse of zelfs de elite. Ze woonden vaker in kleinere Duitse steden, en hadden veelal schoolgegaan in witte scholen. Het merendeel van de ondervraagden was eigenlijk goed geïntegreerd in Duitsland. En slechts één familie keerde terug vanwege racisme.’

Een deel van de ondervraagden vestigde zich in Turkije, het land van hun ouders, vanuit een persoonlijk project, aangetrokken door onder meer de Turkse levensstijl, door het idee voortaan “binnenlander” te zijn of wegens carrièremogelijkheden.

Terugkeerwet

De helft van de ondervraagden ging echter naar Turkije in het kader van gezinsterugkeer. Vooral in de jaren 1980 keerden veel gezinnen naar Turkije terug. Ze deden dat in het kader van een toenmalige Duitse terugkeerwet, waarbij Duitsland terugkerende arbeidsmigranten financieel ondersteunde.

Tieners die in dat kader terugkeerden, de huidige veertigers, spraken over ‘gedwongen terugkeer’. ‘Omdat ik in Duitsland woonde en studeerde, was helemaal opnieuw beginnen in Turkije moeilijk voor me. Ik wou dat we niet teruggekeerd waren. Dan had ik nu een Europees paspoort en kon ik reizen zoveel ik wilde’, zo beschrijft Erhan (43), nu autoverkoper, het. Hij keerde als vijftienjarige met zijn ouders terug.

De verhalen zijn echter heterogeen en niet zwart-wit, nuanceert Nilinc. ‘De meeste mensen bouwden wel na een paar jaar een goed netwerk uit. En diegenen die met romantische ideeën vertrokken, botsten dan weer op het Turkse cliëntelisme, de chaos, het gebrek aan professionalisme.’