Uruguay zegt nee tegen privatisering water

Toegang tot zuiver water wordt volgens de grondwet een “fundamenteel mensenrecht” in Uruguay, net als de aansluiting op een riolering of een ander systeem om huishoudelijk afvalwater veilig weg te werken. Bij het beheer van de watervoorraden in het land moeten sociale motieven en het belang van de bevolking “voorrang krijgen” op economische doelstellingen. Burgerorganisaties krijgen ook inspraak bij het beheer van alle watervoorraden van het land.

Het referendum over de kwestie, dat samen met de presidents- en parlementsverkiezingen werd georganiseerd, kwam er op vraag van de Nationale Commissie voor de Verdediging van het Water en het Leven. Daarin werken de vakbond van de openbare drinkwater- en afvalwatermaatschappij samen met verscheidene niet-gouvernementele organisaties. De winnaar van de presidentsverkiezingen van zondag en de toekomstige president van Uruguay, Tabaré Vázquez, was één van de drijvende krachten achter de volksraadpleging.

De meeste Uruguayaanse kiezers weten niet waarvoor ze in het referendum precies gestemd hebben, en ook onder politici loopt de interpretatie van het nieuwe grondwetsartikel uiteen. De nieuwe regering en het parlement moeten de knoop doorhakken: zij moeten de nodige wetten en uitvoeringsbesluiten uitwerken die vastleggen hoe het nieuwe beginsel in de grondwet moet worden toegepast.

De drinkwaterdistributie in Uruguay moet voortaan “exclusief en direct” in handen zijn van staatsondernemingen, zegt de nieuwe tekst. Dat doet de vraag rijzen wat er moet gebeuren met Uragua en Aguas de la Costa, twee ondernemingen met Spaanse aandeelhouders die drinkwater verdelen in de provincie Maldonado. Critici van het referendum stellen dat die ondernemingen nu geen grond meer onder de voeten hebben. Voor het referendum waarschuwden de nu nog regerende Coloradopartij (die bij de verkiezingen zwaar de boot inging), veel ondernemers en een deel van de centrumrechtse Nationale Partij dat de nieuwe grondwet investeerders zou afschrikken en onteigeningen in de hand zou werken “in de stijl van andere autoritaire planeconomieën.”

De toekomstige president Vázquez en Danilo Astori, zijn toekomstige minister van Economie, hielden tijdens de verkiezingscampagne vol dat het nieuwe grondwetsartikel geen terugwerkende kracht heeft. Ze lieten verstaan dat de Spaanse waterbedrijven zich geen zorgen moeten maken.

Maar binnen het Breed Front, de coalitie waarmee Vázquez de verkiezingen won en die de meerderheid zal hebben in het nieuwe parlement, houden sommigen er een andere mening op na. “Als de grondwetswijziging is goedgekeurd, vervallen alle concessies die eerder werden toegekend aan privé-bedrijven” oordeelt Carlos Coitiño, de vertegenwoordiger van het Breed Front in de Nationale Commissie voor de Verdediging van het Water en het Leven. De jurist Guillermo García Duchini, mede-auteur van de grondwetswijziging, meent zelfs te weten dat de bedrijven die het slachtoffer worden van het opheffen van de concessies, enkel een schadevergoeding krijgen voor investeringen die nog niet zijn afgeschreven, en zeker niet voor de winsten die hun ontgaan. García Duchini denkt dat de overheid nog altijd taken in verband met de drinkwaterdistributie zal kunnen uitbesteden aan privé-firma’s, maar dat de staat in elk geval het beheer in handen moet houden en ook moet instaan voor het directe contact met de verbruikers.

Aguas de la Costa maakt deel uit van de Spaanse groep Aguas de Barcelona, zelf een dochter van het Franse Suez-Lyonnaise des Eaux. Sinds het bedrijf in 1992 actief werd in de provincie Madonado, begonnen de drinkwatertarieven er veel sneller te stijgen dan in de rest van het land. Nu is drinkwater er zeven keer duurder dan elders. Uragua is in handen van de Spaanse maatschappijen Cartera Uno, Iberdrola en Aguas de Bilbao en beheert de drinkwaterdistributie in de steden Maldonado, Punta del Este y Piriápolis. In januari 2002 moest de overheid de bevolking van Maldonado aanraden al het water uit de kraan te koken voor gebruik omdat er colibacteriën in waren aangetroffen. (PD)