Veiligheidsobsessie gaat ten koste van humanitaire hulp

Maandag stuurde de Amerikaanse regering haar begrotingsvoorstel voor buitenlandse hulp naar het parlement. President George W. Bush vraagt meer geld voor de bestrijding van de armoede en onveiligheid in de wereld. Die laatste categorie (bestaande uit militaire steun en veiligheidsassistentie) maakt een derde uit van het totale budget voor buitenlandse hulp. Dat is geleden van het hoogtepunt van de Koude Oorlog in de jaren 80.

De hulp aan legers van derden is erg divers. Zo stelt Bush voor om buitenlandse legers voor vijf miljard dollar kredieten te geven voor de aankoop Amerikaanse wapens - de zwaarste cheque sinds tien jaar. Bush wil meer uitgeven aan de ‘oorlog tegen de terreur’: non-proliferatie en terreurbestrijding krijgen 400 miljoen dollar, 50 meer dan dit jaar. Ook de ‘oorlog tegen drugs’ in de Andes krijgt een bom geld: de drugbestrijdingprogramma’s zouden bijna 360 miljoen krijgen, een derde meer dan voor het fiscale jaar 2004.

Ook economische steun aan bondgenoten in de strijd tegen de terreur soupeert een groot deel van de buitenlandse hulp op. In het voorstel zijn Israël en Egypte opnieuw de grootste bilaterale ontvangers. Die bondgenoten krijgen samen vijf miljard dollar, waarvan drie voor Israël - toch niet meteen het armste land. Ook Turkije, Jordanië, Pakistan, Indonesië en de Filippijnen (cruciaal in de ‘oorlog tegen de terreur’) worden beloond voor hun rol op het wereldtoneel.

Wat zit erin voor de armste landen? Bush vraagt meer geld voor de twee belangrijkste programma’s voor armoedebestrijding: voor het Amerikaanse anti-aidsinitiatief in Afrika en de Cariben en de zogenaamde Millennium Challenge Account vraagt Bush aan het Congres respectievelijk 2,8 en 2,5 miljard dollar. Dat laatste programma geeft geld aan de armste landen in ruil voor meer democratie en vrije markt.

De bestrijding van armoede krijgt dus meer geld, zo stelt de Amerikaanse regering. Maar dat wordt tegengesproken door InterAction, een koepel van 160 Amerikaanse ngo’s. Die stelt dat er 400 miljoen dollar minder gaat naar programma’s voor ontwikkelingssamenwerking en humanitaire hulp. De stijging van de militaire en economische steun gaat ten koste van het zuivere ontwikkelingswerk, zegt InterAction.

Ook Amerikaanse aidsgroepen zijn niet tevreden met het begrotingsvoorstel van de regering. Bush maakt dan wel 2,8 miljard vrij voor het Amerikaanse anti-aidsinitiatief, maar de actiegroepen vonden 3 miljard per jaar een minimum voor crisis die per jaar zo’n 3 miljoen mensen doodt. Bovendien trekt de Amerikaanse regering op eigen houtje ten strijde. Voor het Wereldwijd Fonds tegen aids, tbc en malaria (een multilateraal initiatief onder toezicht van de Wereldgezondheidsorganisatie en Unaids) wil Bush maar 200 miljoen dollar vrijmaken. Het Congres wees vorig jaar meer dan een half miljard toe, tegen de wil in van de regering.

De begroting voor buitenlandse hulp is overigens klein bier in vergelijking met wat het Pentagon van Bush zou krijgen. Het budgetvoorstel voor Defensie is ongeveer twintig keer groter dan dat voor buitenlandse hulp. Het Amerikaanse leger krijgt van Bush 402 miljard dollar belastinggeld in het fiscale jaar 2005 - een stijging met zeven procent. In dat cijfer zitten de uitgaven voor Irak en Afghanistan (naar verwachting zo’n 50 miljard) nog niet in.

Het Congres zal waarschijnlijk zwaar snoeien in de voorstellen van Bush. De verhoging van de totale begroting is opmerkelijk, gezien het dreigende begrotingstekort. Dat kan voor 2005 oplopen tot 521 miljard dollar, een record waar zelfs het budgettaire schrikbewind van Ronald Reagan bij verbleekt. Het tekort is zo groot dat het anders zwijgzame Internationaal Muntfonds de VS nu waarschuwt voor een fiscale crisis die de financiële markten zou kunnen bedreigen.

De Millennium Challenge Account ging maandag overigens officieel van start met de eerste vergadering van de raad van beheer. Het initiatief moet de belangrijkste belofte van Bush aan het Zuiden helpen waarmaken: de verhoging van het Amerikaanse ontwikkelingsbudget met 5 miljard dollar tegen 2006. Dat extra geld zal verdeeld worden onder landen waar de inwoners gemiddeld minder dan 1.455 dollar per jaar verdienen. Er hangen wel enkele voorwaarden aan vast: het land in kwestie moet verregaande economische hervormingen doorvoeren, respect tonen voor de mensenrechten en vooruitgang boeken in de strijd tegen de corruptie.

De MCA heeft al één miljard dollar in kas. Bush vraagt voor een extra 2,5 miljard voor 2005. Het is nog niet duidelijk welke landen in de gunst van Washington zullen vallen of welke criteria gebruikt zullen worden voor de toewijzing ervan.