Verkiezingen blijven belangrijkste wapen van al-Sadr tegen VS - analyse

Sjeik Salim Mejid Jumar is een van Moqtada al-Sadr’s topfiguren in Bagdad. Hij is lid van de stedelijke bestuursraad en kwam vorig jaar juni aan de macht na een verkiezing die door Sadr’s organisatie was georganiseerd. “Het was geen perfecte verkiezing, zegt de sjeik. Maar wel eerlijk. Er was toezicht door wetenschappers en geestelijken en uit elk huis mocht één man stemmen. Zo kregen we een lokaal bestuur, dat de burgers vertegenwoordigt.”

De door de Amerikanen gedomineerde Voorlopige Autoriteit van de Coalitie (CPA) ging echter niet akkoord met die aanpak, want volgens hen was Irak niet klaar voor verkiezingen. Daarom werd de Amerikaanse firma Research Triangle International (RTI) ingehuurd om burgers te selecteren en te trainen om de politici te vervangen die door Saddam Hoessein en zijn Ba’ath-regime waren aangesteld.

Het duurde lang voor er een overeenkomst was met RTI, vertelt sjeik Jumar. Er waren er twee besturen in de regio, een gekozen en een aangesteld door RTI. Uiteindelijk zijn vijf van de 21 door RTI aangestelde mensen aan het gekozen bestuur toegevoegd.” Deze krachtmeting tussen aanhangers van Moqtada al-Sadr en de medewerkers van de het voorlopig bestuur van de coalitie speelt door heel Irak. Al-Sadr heeft een groot belang bij verkiezingen. Omdat sjiieten de meerderheid van de bevolking vormen, komen door verkiezingen meestal ook sjiieten aan de macht. Sadr’s mensen hebben dan ook verkiezingen georganiseerd in grote delen van het door sjiieten gedomineerde zuiden van het land.

Dat gebeurt niet altijd geheel eerlijk. In sommige gevallen wordt er gebruik gemaakt van intimidatie of geweld om sjiitische leiders gekozen te krijgen. Een voorbeeld is de burgemeester van Nassirijah die begin dit jaar door een groep van 2.000 gewapende mensen werd verdreven, omdat hij volgens hen was aangesteld door de Amerikanen. Aanhangers van Moqtada al-Sadr organiseerden vervolgens een verkiezing en stelden een nieuwe burgemeester aan.

Dit alles is niet ongemerkt voorbijgegaan aan de Amerikanen, die nu de heilige sjiitische stad Najaf met tanks en troepen hebben omsingeld, in een poging Al-Sadr te vangen of te doden. Hij probeert zijn gezag een basis te geven, in plaats van de legitieme Iraakse overheid”, zei de Amerikaanse bewindvoerder in Irak L. Paul Bremer op dezelfde dag dat hij het arrestatiebevel bekend maakte. “Dat tolereren we niet.”

En inderdaad, Sadr’s organisatie heeft inmiddels invloed in de hele Iraakse maatschappij. De in Brussel gevestigde International Crisis Group gaf al-Sadr’s organisatie in een rapport van vorig jaar september nog een pluim voor het bewaren van de vrede in de sjiitische wijken van Bagdad, na de val van Saddam Hoessein. “Binnen weken na de val van het regiem hadden al-Sadr’s mensen naar eigen zeggen 50.000 vrijwilligers in dienst in Oost-Bagdad, die onder meer hielpen met de voedselvoorziening en de verkeersbegeleiding.” Daarnaast werd er volgens het rapport een eigen rechtbank ingericht en kregen de verkeersregelaars vesten waarop ‘politie’ stond.

Nu Moqtada al-Sadr vogelvrij is verklaard door de Amerikanen, heeft zijn organisatie het opbouwen van een natie naar eigen maatstaven voorlopig stopgezet. Al-Sadr roept zijn aanhangers nu op een jihad tegen de Verenigde Staten en hun coalitiegenoten te voeren.