VN-Mensenrechtencomité legt VS op de rooster

De 18 onafhankelijke experts van het Mensenrechtencomité van de Verenigde Naties zullen zich vooral buigen over de gevolgen van de Patriot Act en het statuut en de behandeling van gevangenen in Afghanistan, Guantanamo, Irak en andere detentiecentra buiten de Verenigde Staten”. Het Comité bekijkt de situatie in de VS voor het eerst sinds de aanslagen van september 2001.

De Patriot Act werd in oktober 2001 door het Amerikaanse parlement goedgekeurd om de Amerikaanse overheid de nodige instrumenten te bezorgen om het terrorisme de pas af te snijden. Zowat alle Amerikaanse en de belangrijkste internationale mensenrechtenorganisaties hebben veel kritiek op de wet: ze vinden dat de tekst de rechten en vrijheden van mensen in de VS bedreigt.

De Patriot Act was voorbestemd om misbruiken in de hand te werken. De wet verzwakte het systeem van “checks and balances” in gerechtelijke aangelegenheden en zette de garanties rond eerlijke procesvoering opzij, zegt Jumana Musa van
Amnesty International USA.

Het Meiklejohn Civil Liberties Institute, een instelling van de Universiteit van Californië in Berkeley, heeft een lijst met 180 mensenrechtenschendingen opgesteld die kunnen worden toegeschreven aan de VS. Door de Patriot Act komen verschillende burgerrechten in de verdrukking, maar het instituut gelooft dat de VS zich ook moeten verantwoorden voor moorden, foltering, willekeurige arrestaties en andere vormen van onmenselijke behandeling. Veel van die uitschuivers vonden plaats in Afghanistan, in Irak met zijn beruchte gevangenis Abu Ghraib, en in Guantanamo Bay, de Amerikaanse legerbasis op Cuba waar gevangenen uit Afghanistan vastzitten.

Amerikaanse mensenrechtenorganisaties vinden het maar normaal dat de VN de situatie in de VS onderzoeken. “De VS zijn geen uitzondering. Vooral in de oorlog tegen het terrorisme van de laatste vier jaar heeft de Amerikaanse overheid veel schuld op zich geladen, zegt Norman Solomon, de directeur van het Institute for Public Accuracy in Washington.

Alle landen die het zogenaamde Internationaal Convenant over Burgerlijke en Politieke rechten hebben ondertekend, moeten om de vijf jaar bij het VN-Mensenrechtencomité verslag uitbrengen over de naleving van die principes. Het Amerikaanse verslag komt aan bod in de volgende zittingsperiode van het comité, die op 17 oktober begint. De experts zullen het officiële document kunnen vergelijken met gegevens die helemaal anders luiden.

In juli diende de stadsraad van Berkeley bij het VN-Mensenrechtencomité een rapport in dat het Meiklejohn Civil Liberties Institute samenstelde. Het biedt een overzicht van Amerikaanse mensenrechtenschendingen sinds september 2001.

Van de Amerikaanse regering krijgen de VN-experts niet veel medewerking. Bezoeken aan gevangenen in Irak, Afghanistan en Guantanamo werden geweigerd. (PD/ADR)