VS zaaien tweedracht in Irak

De politieke chaos is teruggekeerd naar Bagdad, nu eerste minister al-Maliki een nieuwe verklaring ondertekend heeft die de gemeenschappelijke toekomst van de VS en Irak beschrijft. Met deze ‘declaration of principals for friendship and cooperation’ (na te lezen op www.whitehouse.gov) komt een abrupt einde aan de pogingen van de rivaliserende sjiitische partijen samen te werken voor een veilig en vreedzaam Irak.

Het moeizame vredesproces

De vredeskansen voor Irak daalden zienderogen deze zomer toen het merendeel van de democratisch verkozen ministers het kabinet van eerste minister al-Maliki verlieten. De politieke crisis verdiepte zich in oktober, toen de laatste vertegenwoordigers van de belangrijkste soennitische en sjiitische partijen de regering verlieten.
De voorbije weken bleek de rust echter terug te keren in Irak. Premier al-Maliki verkondigde trots dat de lokale veiligheid met 77% was toegenomen, waardoor meer dan 1000 Irakezen per dag begonnen terug te keren uit buurland Syrië. De rust is volgens officiële bronnen een gevolg van opgedreven veiligheidpatrouilles in Bagdad en de soennitische stammen die zich tegen al-Qaeda keerden. Bovendien kondigde Muqtada al-Sadr aan dat hij voor zes maanden de gewapende strijd zou staken.
Ook de Irakese politiek bleek op de goede weg: Het Irakese Consensus Front, een soennitisch blok met 44 zetels in het parlement, besloot zes ministers terug te brengen naar de regering. De belangrijkste sjiitische rivalen, de Sadristen en de Hoge Islamitische Irakese Raad, toonden zich bereid samen te werken om de stabiliteit te doen weerkeren. Er werd gespeculeerd dat al-Sadr ook zijn ministers wou laten weerkeren naar de regering en zelfs Iran bleek van plan mee te werken om het geweld te doen minderen.

De plotse ommekeer

De nieuwe ‘declaration of principles’ is echter een doorn in het oog van de meeste Irakese groeperingen. Zo onderschrijft de verklaring de Irakese grondwet, die door de meeste soennitische partijen nog steeds inacceptabel gevonden wordt. Verder zit in de verklaring vervat dat de VS steeds militair zullen ingrijpen in het geval Irak aangevallen wordt door een buitenlandse macht, wat hen volgens verschillende Irakese politici van een vrijgeleide voorziet de militaire bezetting te laten voortduren. De verklaring doet bovendien geen enkele uitspraak over een eventuele terugtrekking van het Amerikaanse leger.
Volgens anonieme bronnen uit de Irakese regering was al-Maliki erg terughoudend om de verklaring te tekenen, wetende dat de ondertekening een politieke aardbeving zou veroorzaken. Volgens dezelfde bronnen werd hij echter voldoende onder druk gezet om het toch te doen.

‘Dictatoriaal despoot’

Het verdrag werd meteen veroordeeld door het Irakees Consensus Front, die de premier een ‘dictatoriaal despoot’ noemde. Ook de Sadristen keerden zich tegen het verdrag en sneden ogenblikkelijk alle banden door met de partij van al-Maliki. Muqtada al-Sadr zelf maakte zich furieus omdat de verklaring niet eerst besproken was met het parlement.
Vandaag werd de politieke crisis bezegeld door de arrestatie van Adnan al-Dulaimi, leider van het Consensus Front. Hij had de premier er eerder van beschuldigd de soennieten te willen marginaliseren, waardoor het vredesproces volledig zou uitdoven. Vooral het ontbreken van een deadline voor de Amerikaanse terugtrekking doet de meeste Irakese politici steigeren.
Ook de soennitische stammen, die door Amerikanen bewapend werden om al-Qaeda te bestrijden, bevinden zich door de ‘declaration’ in een lastig parket. Uit angst zich de woede van het soennitische Front op de hals te halen, zouden zij ervoor kiezen hun samenwerking met de Amerikanen stop te zetten, wat een nieuwe oplaaiing van het geweld zou inhouden.