Wereldwijde watercrisis kiem voor nieuwe conflicten

“Het watertekort zal in de toekomst voor conflicten zorgen”, waarschuwde de VN-baas op de jaarlijkse bijeenkomst van topindustriëlen, academici en regeringsleiders in januari. “De bevolkingsgroei zal de problemen nog erger maken, zeker in combinatie met de klimaatverandering. En met de groei van de wereldeconomie zal ook haar dorst groeien. Er wacht een groot aantal conflicten net achter de horizon.”
Ban Ki-moon nam de crisis in Darfoer als voorbeeld. “Het is niet toevallig dat de problemen in Darfoer begonnen tijdens de droogte”, zei hij. Toen het land vruchtbaar was, waren de Arabische herders welkom onder de zwarte boeren en werd het water gedeeld. Maar door de droogte begonnen de boeren hun land af te schermen om overbegrazing te vermijden. “Voor het eerst in de geschiedenis was er niet voldoende voedsel en water voor iedereen, en braken er gevechten uit.”

Eén miljard mensen in de problemen

Waterdeskundigen zijn het eens met de Secretaris-Generaal. Anders Berntell, directeur van het International Water Institute in Stockholm, noemt het gebrek aan zuiver drinkwater voor meer dan één miljard mensen en het gebrek aan riolering voor meer dan 2,5 miljard mensen een acute en diepe humanitaire crisis. “Het is in wezen een beheerscrisis en niet zozeer een gebrek aan water,” legt hij uit. “De problemen zijn het gevolg van een chronisch tekort aan fondsen en onbegrip voor de nood aan riolering en goede hygiëne op het lokale niveau.”
Recente cijfers wijzen inderdaad op een acuut probleem. Unicef en de Wereldgezondheidsorganisatie maakten vandaag, donderdag, bekend dat meer dan zes op tien Afrikanen geen toegang hebben tot goede sanitaire voorzieningen. Wereldwijd hebben zo’n 2,6 miljard mensen geen toilet aan huis, met alle gezondheidsrisico’s van dien. Uit een studie die de Verenigde Naties eind vorige week publiceerde, blijkt dat het gebrek aan zuiver drinkwater bovendien niet beperkt blijft tot de arme landen, maar ook meer dan honderd miljoen Europeanen bedreigt. Volgens de studie sterven elke dag veertig kinderen in Europa, met name in Oost-Europa, als gevolg van diarree.

Werk aan de winkel

“De wereldwatercrisis in absoluut erg prangend, vooral omdat het een kwestie van slecht waterbeheer is en omdat regeringen er niet in geslaagd zijn om lokale gemeenschappen bij de oplossing te betrekken”, zegt Sunita Narain, directeur van het Centre for Science and Environment in New Delhi en winnaar van de Stockholm Water Prize in 2005. Maar Narain ziet nog een bijkomende uitdaging: de klimaatverandering.
“De wereld slaagt er momenteel absoluut niet in om dat probleem aan te pakken,” zegt ze. “We moeten ons ervan bewust zijn dat de klimaatverandering de watervoorziening voor enorme aantallen mensen in gevaar dreigt te brengen”.
 
Ook Berntell ziet in de klimaatverandering een sterke bijkomende bedreiging, maar wijst daarenboven op de toenemende vervuiling van levensbelangrijke rivieren in ontwikkelingslanden. Uit een studie van de International Union for Conservation of Nature (IUCN) blijkt dat veel van die rivieren enorm vervuild zijn. “De langste rivier van China, de Jangtsekian (de Blauwe Rivier, nvdr), is kankerverwekkend door de lozing van onverwerkt afvalwater uit de landbouw en de industrie”, waarschuwt het rapport.
Volgens Narain is er de laatste jaren wel verbetering merkbaar op international niveau. “Er is moeite gedaan om de aard van het probleem te begrijpen en om er meer aandacht te krijgen”, zegt ze. “Maar ik denk dat de internationale gemeenschap het probleem nog te weinig begrijpt. De Verenigde Naties en de internationale gemeenschap zoeken voornamelijk naar snelle, technologische oplossingen, maar ze begrijpen niet hoe het probleem de lokale gemeenschappen raakt.”
Berntell vindt dat het probleem nog veel te weinig aandacht krijgt op de internationale agenda. De gebrekkige toegang tot water en riolering kan immers alle inspanningen voor ontwikkeling en aanpassing aan de klimaatverandering ondergraven. Hij oordeelt wel dat de VN goed werk leveren en dat 2008 als Internationaal Jaar van Sanitaire Voorzieningen voor meer aandacht gezorgd heeft rond thema’s als gezondheid en hygiëne.