Wereldwijde watertekorten zorgen voor problemen

Tijdens het Wereld Economisch Forum in Davos (Zwitserland) constateerden deelnemers onlangs dat de aarde wellicht afkoerst op een ‘waterfaillissement’. Vreemd genoeg zijn waterkwesties niet direct opgenomen in het Kyoto Protocol, het belangrijkste internationale klimaatverdrag. Tijdens een conferentie die donderdag en vrijdag in Brussel werd gehouden, werd gesproken over de vraag hoe waterbeheer een plaats kan krijgen in het vervolgverdrag dat aan het eind van dit jaar tot stand moet komen in Kopenhagen.
Volgens Maude Barlow, een wateradviseur van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, gaan beleidsmakers uit van verkeerde aannames. Ze zien watertekorten als een gevolg van de klimaatverandering, terwijl juist het niet-duurzame gebruik van water “een belangrijke oorzaak van de klimaatverandering is”.
Vervuiling, overbelasting van rivieren, grondwatergebruik en de manier van leven van mensen in rijke landen, dragen allemaal bij aan ecologische en sociale ontwrichting. Miljoenen rozen die in Europa worden verkocht, komen uit de Afrikaanse Riftvallei. De habitat van het nijlpaard, een bedreigde diersoort, is zwaar aangetast door de bloementeelt.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft berekend dat 80 procent van de infectieziekten in de wereld wordt veroorzaakt door vervuild water. Vooral Afrika heeft zwaar te lijden onder watergerelateerde ziekten.
Oud-president Michael Gorbatsjov van de Sovjet Unie, stelde dat het conventionele model van economische ontwikkeling dat in een groot deel van de wereld wordt gevolgd, in crisis verkeert. Dit niet-duurzame model veroorzaakt volgens hem het waterprobleem.

Elementair mensenrecht

In 2008 besloot de VN-Mensenrechtenraad om een driejarig onderzoek uit te voeren naar de relatie tussen elementaire mensenrechten en de toegang tot water. Ongeveer een miljard mensen heeft onvoldoende drinkwater tot zijn beschikking en 2,5 miljard mensen zijn niet zeker van voldoende water voor sanitaire doeleinden. Ondanks de onderliggende kwestie van rechtvaardigheid, wordt water door beleidsmakers steeds vaker gezien een economisch goed en niet als een universeel recht.
Vorig jaar werd bijvoorbeeld wereldwijd 200 miljard liter water in plastic flessen verkocht. Bijna 90 procent van deze flessen werd weggegooid in plaats van gerecycleerd. “We moeten opnieuw aandacht vragen voor openbaar water”, zei Barlow. “En ervoor zorgen dat het niet meer cool is om met een flesje bronwater rond te lopen.”
Volgende maand komen de belangrijkste partijen uit de private waterindustrie samen in Istanbul. Activiste Danielle Mitterrand, weduwe van de Franse oud-president François Mitterrand, stelde onlangs dat de honderd euro entreegeld per dag het elitaire karakter van de bijeenkomst illustreert. “Watermanagement is geen industriële uitdaging”, zei ze. “Het is een democratische uitdaging.”
Luigi Infanti, een katholieke bisschop uit Chili, wees erop dat een grondwetsverandering in zijn land, die in 1980 werd doorgevoerd door de militaire dictator Augusto Pinochet, de weg vrij maakte voor privatisering van water. “Tachtig procent van het water kwam in particuliere handen”, zei hij. “Gratis en voor altijd. In Chili vechten we al jaren voor mensenrechten. We zouden met dezelfde intensiteit moeten vechten voor mensenrechten die te maken hebben met het milieu.”

Europa

De Europese Unie stimuleert privatisering in ontwikkelingslanden via vrijhandelsakkoorden. Eerder dit jaar werd zo’n akkoord getekend tussen de EU en de Caraïbische landen. Dat akkoord geeft westerse bedrijven de mogelijkheid een grotere rol te spelen bij de levering van basisdiensten. Oxfam is een van de anti-armoedeorganisaties die zich zorgen maakt over het mogelijke gevolg van de overeenkomst dat water in handen komt van private bedrijven.
Karl Falkenberg, directeur-generaal voor Milieu van de Europese Commissie en voormalig EU-onderhandelaar, zei dat iedereen het belang van goed water tegen een redelijke prijs inziet. Volgens hem wordt er gewerkt aan een beleidsdocument dat ingaat op “noodzakelijke, concrete actie” op het gebied van de wereldwijde watervoorziening.
Volgens Tony Allan, wetenschapper aan King’s College in Londen, heeft de wereld genoeg water voor de huidige bevolking van zes miljard mensen, en ook voor de negen miljard mensen die de aarde naar verwachting tegen 2050 telt. “Het probleem is dat de mogelijkheid om te beschikken over schoon water vaak gekoppeld is aan inkomen. Alleen armen hebben te weinig water. Rijken kunnen altijd wel water krijgen voor huishoudelijk gebruik, hun werk en hun voedsel.”