Wetenschappers maken kruis over koraalriffen

Sinds enkele jaren weten wetenschappers dat de oceanen steeds zuurder worden. Dat komt omdat de extra koolstofdioxide die de verbranding van fossiele brandstoffen in de atmosfeer jaagt, wordt opgenomen door het zeewater. In het water vormt de CO2 koolzuur. Recent onderzoek geeft aan dat het zeewater in de voorbije vijftig jaar éénderde pH-eenheid zuurder is geworden.
“Het gevolg van die verzuring is dat er steeds minder koolstofionen beschikbaar zijn”, zegt Ove Hoegh-Guldberg, wetenschapper aan het Centre for Marine Studies van de Universiteit van Queensland in Australië. “De ionen zijn cruciaal voor de vorming van calciumcarbonaat, de belangrijkste bouwstof van heel wat mariene organismen, waaronder de koralen die de riffen bouwen.”
Als de CO2 in de atmosfeer boven de 500 deeltjes per miljoen stijgt (ppm, parts per million), blijven er in de oceanen niet genoeg koolstofionen over om de koraalriffen te doen groeien, zegt de wetenschapper. Het Internationale Energieagentschap (IEA) schat dat dit punt tegen 2030 bereikt zal worden, omdat de uitstoot door de verbranding van fossiele energie tegen dan nog met 57 procent zal stijgen.
Hoegh-Guldberg en de 50 andere wetenschappers die deelnamen aan een forum van het Australische Centre of Excellence for Coral Reef Studies doen dan ook een dringende oproep aan de regeringen van de wereld om de uitstoot van broeikasgassen gevoelig te verminderen.
Maar zelfs als de aanbevelingen van het Internationale Klimaatpanel worden opgevolgd, lijkt de grens toch zeker in 2050 te worden bereikt. Niet iedereen is het ermee eens dat de 500 ppm zo belangrijk is. Volgens Ulf Riesebell van het Lebiniz-instituut voor Mariene Wetenschappen in het Duitse Kiel vergroten de hogere CO2-waarden in de atmosfeer de absorptie van het gas door plankton, de microscopisch kleine diertjes die de basis vormen voor de voedselketen in de oceanen. Als het plankton sterft, zakt het samen met de geabsorbeerde CO2 naar de bodem van de oceaan.
Als dat het geval is, dan kunnen oceanen een grotere rol spelen bij de absorptie van CO2 dan tot nu toe werd aangenomen. Riesebell wijst ook op de gevaren van het scenario: de extra koolstof in de diepten van de oceaan zou ervoor kunnen zorgen dat de verzuring zich ook daar doorzet, en niet alleen aan de oppervlakte.
Een ander neveneffect zijn de dode, zuurstofarme zones die ontstaan als planktonbloei het zuurstof uit het water haalt. In de Golf van Mexico is dat nu al af en toe het geval, door de vervuiling van de Mississippi-rivier.
De uitstoot van broeikasgassen bedreigt de koralen ook nog op een andere manier. Het steeds warmer wordende zeewater zorgt ervoor dat de koralen verbleken en sterven. Mogelijk zijn de riffen in de wereldzeeën al helemaal verbleekt voor het CO2-gehalte in de atmosfeer zo hoog wordt dat de koralen niet meer kunnen groeien. “Als koraal heb je de keuze tussen verschillende manieren om te sterven”, zegt Simon Donner van de Amerikaanse universiteit van Princeton.
Donner benadrukt dat de koralen van levensbelang zijn voor kleine eilandstaten die hun proteïnen vooral uit de visvangst halen. Hoewel de riffen slechts één procent van het oceaanoppervlak bestrijken, zijn ze van levensbelang voor een kwart tot een derde van de zeewezens. In Australië bracht het 2000 kilometer lange Grote Barrièrerif in 2006 4 miljoen euro in het laatje uit toerisme.