Zambianen lijden honger ondanks recordoogsten

160.000 ton overschot aan mais, zal Zambia volgens het ministerie van Landbouw in het seizoen 2006/2007 hebben. Ook het seizoen 2005/2006 was een recordjaar: de maïsproductie steeg toen met 63 procent tegen het jaar ervoor en met 54 procent tegenover het gemiddelde van de vijf voorgaande jaren.
Niettemin leven nog altijd 58 procent van de Zambianen in extreme armoede en zijn de hongersnoden op het Zambiaanse platteland nog niet helemaal verdwenen. Dat heeft te maken met problemen bij het Food Reserve Agency (FRA), dat in 1996 werd opgericht om voorraden van maïs en andere graanproducten aan te leggen en te beheren. Zo zou de FRA momenteel 80.000 ton maïs in stock houden om de voorraad over te dragen naar volgend seizoen.
Vorig jaar kwamen er berichten van boeren uit het noordelijke district van Nakonde, die hun maïs opeens niet meer verkocht kregen aan het lokale FRA-depot. Het probleem lag volgens districtscommissaris Henry Mukungule bij de aankopers, die zich niet aan de regels hadden gehouden. “De aankopen moesten in de eerste plaats gebeuren bij kleine boeren en door coöperaties, maar dat is niet gebeurd”, zegt Mukungule.
De voormalige landbouwminister Mundika Sikitana heeft de aankopers van het FRA er ook van beschuldigd dat ze oogsten onder de prijs opkopen en vervolgens aan de vastgelegde marktprijs doorverkopen.
Een deel van de verantwoordelijkheid ligt bij de overheid, die de FRA niet altijd voldoende middelen heeft gegeven. In 2004 kondigde het Ministerie van Landbouw aan dat de FRA slechts genoeg geld had om zes procent van de maïsoogst op te kopen. Dit jaar verzekerde FRA-woordvoerder Mwamba Siame dat het agentschap alle maïs zal opkopen en stockeren.

Maïsklanders

Bij de opslag wil het ook wel eens misgaan. Grote delen van de maïsvoorraad vielen ten prooi aan maïsklanders, een insectensoort, omdat de opslagplaatsen niet voldoende beschermd waren. De boerenbond van het district Chadiza maakt gewag van een verlies van 43000 ton omdat de FRA de maïs niet op de juiste manier had behandeld met insectendodende rook.
Ondanks de problemen is er steeds meer maïs beschikbaar op lokale markten en gaat de maïsprijs naar beneden. De prijsdalingen hebben zich nog niet doorgezet in de steden, waar de maïs in de voorbije weken zelfs lichtjes duurder werd.
De overvloedige maïsoogsten waren enkele jaren nog ondenkbaar. Opeenvolgende droogtes zorgden voor hongersnoden in het oosten en het zuiden van het land. De mensen waren aangewezen op onvolgroeide maïskolven en moesten zich beperken tot één steeds kleiner wordende maaltijd per dag.
De productie steeg dramatisch nadat president Levy Mwanawasa in 2001 de macht overnam van Frederick Chiluba. Mwanawasa had zelf een commercieel landbouwbedrijf en gaf absolutie prioriteit aan de sector. Hij voerde de landbouwsubsidies opnieuw in die Chiluba in de jaren negentig had afgeschaft, introduceerde nieuwe teeltmethodes en riep de genetisch gemanipuleerde maïs een halt toe.
Zambia voert sinds kort maïs uit naar zijn buurlanden Congo (DRC), Angola, Malawi en Zimbabwe. MDG1