24 uur, 28 doden: Al-Shabaab teistert Somalië

Op zondag 16 augustus drongen vijf gewapende leden van Al-Shabaab schietend het Elite hotel in Mogadishu binnen. De aanval begon toen een autobom ontplofte aan de poort van het strandhotel. In totaal stierven zeventien mensen, inclusief de daders. De dag erna vielen nog eens tien slachtoffers in twee aparte aanvallen elders in het land. 

De aanvallers in Mogadishu, gewapend met kalashnikovs, hielden het Elite hotel urenlang bezet. Pas na een tegenaanval van de Somalische special forces kon de laatste aanvaller uitgeschakeld worden. Meer dan tweehonderd mensen werden geëvacueerd uit het hotel, er vielen veel gewonden en het dodentol kan nog verder oplopen.

‘Door dit soort plaatsen aan te vallen toont Al-Shabaab dat ze het centrum van het land nog steeds kan raken.’

Al-Shabaab is een radicaal Islamistische rebellengroep die de internationaal erkende regering in Somalië omver wil werpen om een eigen, strikte interpretatie van de Sharia te implementeren. Ze zijn al bijna vijftien jaar actief in Somalië en hebben meerdere bloedige aanslagen gepleegd in binnen- en buitenland.

In hun opeising van de aanval deze zondag benadrukte de groep dat het Elite hotel in bezit is van een ex-minister van Financiën en parlementslid. ‘Ze zien de hotels in Mogadishu niet als burgerdoelwitten, maar als verlengstukken van de regering. Zo proberen ze deze aanvallen te rechtvaardigen’, vertelt Omar Mahmood, analist bij de International Crisis Group.

‘De hotels bevinden zich bovendien binnen het sterk beveiligde “regeringscentrum” van de hoofdstad en er zijn vaak regeringsfunctionarissen aanwezig. Door dit soort plaatsen aan te vallen toont Al-Shabaab — in 2011 officieel verdreven uit de hoofdstad - dat ze het centrum van het land nog steeds kan raken.’

Constant geweld

Sinds begin jaren negentig is Somalië verwikkeld in een bloedige burgeroorlog. Deze ging van start met het verzet van verschillende gewapende groepen tegen de militaire junta van Siad Barre. Na Barre’s val ontstond echter een machtsvacuüm en kwamen rebellen tegenover elkaar te staan. Meer dan tien jaar lang werd Somalië verscheurd door gevechten en leek het land uiteen te vallen.

Begin jaren 2000 werd uiteindelijk een eerste nieuwe ‘overgangsregering’ gevormd, met internationale steun. Na een reeks grote militaire operaties heeft die centrale autoriteit nu de meerderheid van het land onder controle, maar Al-Shabaab is nog sterk actief in het rurale binnenland en aan de grens met Kenia, van waaruit ze regelmatig aanvallen opzetten.

‘Het was al even geleden dat een plaats als het Elite hotel werd geraakt, maar de afgelopen tijd heeft Somalië wel veel geweld gekend’, zegt Omar Mahmood. ‘Al-Shabaab probeert op dit moment verloren gebied terug te winnen in het zuiden van het land, dus hun aanvallen vinden vooral daar plaats.’ De dag na de aanval op het Elite hotel vonden er twee dodelijke aanslagen plaats in dat deel van Somalië. Er ontplofte een bom in een markt in Beled Hawo, aan de Keniaanse grens, met minstens zes doden als gevolg. Op ongeveer hetzelfde moment stierven vijf soldaten bij een aanval op een militaire basis vlakbij de stad Baidoa. De Somalische minister van Onderwijs was het doelwit van een bomaanslag, maar kwam ervan af met lichte verwondingen.

Geen snelle oplossing

‘Er zijn regelmatig betogingen van burgers tegen het geweld van Al-Shabaab, vooral wanneer er veel onschuldige slachtoffers vallen’, horen we van Omar Mahmood. ‘De gedachtegang van de rebellengroep dat hotels geen burgerdoelwitten zijn, wordt door de bevolking ook zeker niet gevolgd.’ 

Bovenop hun bloedige strijd tegen de regering, is Al-Shabaab ook verwikkeld in een intern conflict over hun trouw aan Al-Qaeda, waar ze in 2012 lid van werd. Delen van de rebellengroep verkiezen namelijk een samenwerking met IS en de discussie heeft al tot dodelijke gevechten geleid tussen verschillende facties binnen Al-Shabaab.

Een diplomatieke oplossing voor het conflict ligt niet in het vooruitzicht, zo vertelde Joseph Contreras, toenmalig hoofd van de VN-missie in Somalië, drie jaar geleden al aan MO*: ‘Snelle oplossingen zijn er niet, helaas. Het verleden heeft aangetoond dat ook een militaire oplossing binnen afzienbare tijd weinig kans op slagen heeft. Wat we nu moeten doen is de Somalische strijdkrachten opgeleid krijgen, met de hulp van de internationale gemeenschap. Daardoor kan een militaire oplossing in de toekomst wel mogelijk worden.’