EU pompt klimaatgeld in Roemeense gaspijplijn

De Europese Unie gebruikt heffingen op CO2-uitstoot om een gaspijplijn in Roemenië te financieren. Brussel beweert dat het project de uitstoot zal verminderen in vergelijking met steenkool, maar critici veroordelen de beslissing. 

Terwijl de Europese Unie op het wereldtoneel aandringt op een uitfasering van fossiele brandstoffen, blijft het belastinggeld bedoeld voor klimaatprojecten pompen in gaspijplijnen binnen de eigen grenzen.

De EU financiert niet langer de winning van fossiele brandstoffen, maar steunt gaspijpleidingen in Oost-Europa met geld dat afkomstig is van belastingen op vervuiling.

Wanneer vervuilende Europese bedrijven worden belast via het emissiehandelssysteem van de EU, gaat een deel van het geld naar het zogeheten Moderniseringsfonds.

De slogan van dat fonds is “de overgang naar klimaatneutraliteit versnellen” en het is gericht op tien Oost-Europese landen die tot de armste van de EU behoren.

Het fonds pompt 86 miljoen euro in de Tuzla-Podisor-pijplijn. Die zal gas transporteren van een nieuw veld in de Roemeense Zwarte Zee naar drie Roemeense gascentrales en misschien binnenkort ook naar de buurlanden van Roemenië.

Overgangsbrandstof

Ter rechtvaardiging van de financiering legt een EU-functionaris aan de redactie uit dat het gas Roemenië zal helpen om van steenkool af te komen, en ‘als zodanig kan bijdragen aan emissiereducties.’

Ter rechtvaardiging van de financiering legt een EU-functionaris uit dat het gas Roemenië zal helpen om van steenkool af te komen.

Hij voegt eraan toe dat de investering alleen de transmissiecapaciteit dekt, oftewel de hoeveelheid gas die de pijpleiding maximaal kan transporteren, die nodig is om elektriciteitsopwekking door steenkool te vervangen. 

Maar critici zeggen dat het project de uitstoot zal verhogen en de reputatie van de EU op het gebied van klimaat zal schaden.

Simon Dekeyrel is analist bij het European Policy Center. Hij zegt dat de steun van de EU voor het project ‘een negatieve ontwikkeling is, vooral omdat deze pijpleiding gekoppeld is aan de ontwikkeling van een nieuw gasveld (Neptun Deep, red.) in de EU.’

Hij legt uit toe dat het hele idee achter het emissiehandelssysteem is ‘om een prijskaartje te hangen aan de uitstoot van broeikasgassen.’

‘Als het verkregen geld wordt besteed aan de ontwikkeling van een nieuw gasveld binnen de EU, is dat natuurlijk onverenigbaar met dat kernidee.’

Lekke pijpleidingen

De Roemeense Greenpeace-campagnevoerder Alin Tanase zegt dat gaspijpleidingen vaak methaan lekken, een bijzonder schadelijk broeikasgas.

‘Terwijl de EU internationaal het liedje van de geleidelijke afschaffing zingt, houdt ze opties open om fossiele brandstoffen uit eigenbelang te gebruiken.’

Uit een recent onderzoek van de Clean Air Task Force bleek dat er van de negen onderzochte Europese landen vooral in Roemenië een probleem was met het lekken van methaan uit de gasinfrastructuur.

Faten Aggad van de African Climate Foundation zegt dat de financiële steun voor gas de geloofwaardigheid van de EU op klimaatgebied verder zou aantasten. Volgens haar is die al verzwakt door de beslissing van vorig jaar om gas op de lijst van groene investeringen te zetten.

‘Terwijl de EU internationaal het liedje van de geleidelijke afschaffing zingt, houdt ze opties open om fossiele brandstoffen uit eigenbelang te gebruiken’, zegt ze. ‘Op elke bijeenkomst in Afrika over energietransitie die ik heb bijgewoond werd op de hypocrisie van Europa gewezen.’

De beslissing om de pijplijn te financieren werd in maart genomen door het investeringscomité van het Moderniseringsfonds. Dat is een groep van vijftien ambtenaren van de tien Oost-Europese begunstigde overheden, drie andere EU-lidstaten, de Europese Commissie en de Europese Investeringsbank.

In de notulen van de vergadering waarin de investering werd goedgekeurd, wordt geen onenigheid tussen de leden van het comité vermeld. De investering werd goedgekeurd door de Europese Commissie.

Zelfbediening

Een woordvoerder van de Europese Investeringsbank (EIB) vertelt dat ‘de selectie en indiening van investeringsvoorstellen volledig onder de verantwoordelijkheid vallen van de Oost-Europese staten die profiteren van het fonds.’

De woordvoerder voegt eraan toe dat de EIB ‘slechts een beperkte en wettelijk gespecificeerde rol heeft in het Moderniseringsfonds.’ De bank doet een technische controle en financieel due diligence-onderzoek. 

De woordvoerder zegt dat Roemenië tot nu toe het enige land was dat om geld vroeg voor gaspijpleidingen. Het heeft ook 8 miljoen euro gekregen voor de Ghercești-Jitaru pijplijn en 276 miljoen voor twee gascentrales in Turceni en Isalnita, op basis van het feit dat ze steenkool zullen vervangen.

De EIB zelf, die wordt beheerd door EU-lidstaten, leende de ontwikkelaars van de pijpleiding Tuzla-Podisor 150 miljoen euro in 2018. Het jaar daarop kondigde de bank aan de steun voor fossiele brandstoffen af te bouwen om “een klimaatbank” te worden. Maar omdat de lening toen al was goedgekeurd, zal de steun voor de pijpleiding doorgaan. 

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner Climate Home News.