Noordelijke wildernissen onder druk door opschuivende landbouw

De vraag naar voedsel voor een groeiende wereldbevolking en de klimaatverandering leiden ertoe dat landbouwgebieden zullen opschuiven naar regio’s met een geschikter klimaat. Komt de noordelijke wildernis, en de bijhorende soortenrijkdom, onder druk te staan?

De uitbreiding van landbouwgebied is wereldwijd een belangrijke oorzaak voor het verlies aan biodiversiteit op het land. De biodiversiteit of soortenrijkdom vormt niet alleen een bron van grondstoffen, ook de regeling van het klimaat, de waterkringloop, luchtzuivering of het afbreken van organisch afval hangen er van af. Verder leidt soortenrijkdom onder druk tot minder bestuiving van planten of verspreiding van zaden, tot zelfs minder bescherming tegen ziektes.

Biodiversiteit of voedsel?

De teloorgang van de biodiversiteit tegengaan, is dus belangrijk maar tegelijk staat die onder druk door een groeiende vraag naar voedsel om de toenemende wereldbevolking te kunnen voeden. De nood aan landbouwgrond voor de productie van voeding moet tegen 2050 maar liefst verdubbelen om aan de vraag te blijven voldoen, schatten experts.

De uitdaging is om dat te realiseren zonder verdere schade aan het milieu toe te brengen en de biodiversiteit niet nog meer onder druk te zetten. 

Daarnaast worden we ook geconfronteerd met de uitdaging van de klimaatverandering die er onder meer toe bijdraagt dat bepaalde landbouwzones zich verplaatsen naar regio’s met een geschikter klimaat. Dat zal als gevolg hebben dat gebieden die nu beschermde natuur zijn, steeds meer worden bedreigd, stelt onderzoek verschenen in Current Biology.

Wildernis wordt akkerland

Volgens de studie zal de opwarming van de aarde in de komende vier decennia - en bij een scenario waarbij de uitstoot van CO2 niet drastisch verlaagd wordt - naar verwachting meer dan 2,7 miljoen vierkante kilometer wildernis omvormen tot land dat geschikt zal worden voor landbouw. Dat komt overeen met 7 procent van de totale oppervlakte wildernis op aarde, buiten Antarctica. Het grootste deel van dit land ligt in noordelijke gebieden, waaronder Canada, Scandinavië en Rusland.

‘We kunnen meer mensen voeden met de beschikbare grond, maar dan moeten we inzetten op betere oogsttechnieken, klimaatslimme gewassen en minder vleesconsumptie.’

De studie zegt dan wel dat, naarmate akkerland elders onvruchtbaar wordt, de noordelijke wildernis zou kunnen worden ingezet om gewassen te telen, maar waarschuwt tegelijk dat de ‘vitale integriteit van deze waardevolle gebieden onomkeerbaar verloren kan gaan’.

Bovendien hebben de onderzoekers ontdekt dat wereldwijd tot 72 procent van de huidige landbouwgrond te maken zal krijgen met verminderde oogstopbrengsten door veranderende klimaatpatronen. Dat maakt dat de uitbreiding van landbouwgrond noodzakelijk maar ook erg bedreigend wordt voor de resterende wildernis.

Slimmere landbouw, minder verspilling

‘We weten dat de wereldbevolking groeit en grote delen landbouwgrond ongeschikt zullen worden voor oogsten. Daarom moet er worden ingezet op een meer efficiënt gebruik van land’, zegt hoofdauteur Alexandra Gardner van de Universiteit van Exeter.

‘We kunnen meer mensen voeden met de beschikbare grond, maar dan moeten we inzetten op betere oogsttechnieken, klimaatslimme gewassen en minder vleesconsumptie.’ Ten slotte geeft Gardner nog mee dat er ook enorme winsten te halen vallen door meer in te zetten op het terugdringen van voedselverspilling.