Het kleinste museum ter wereld

Als ik er aankom blijkt het museum gesloten te zijn. Dat op een zondag! Ik duw een aanpalende deur open, en tref er twee spelende kinderen aan, die me doorverwijzen naar een  iets oudere zus. Ik kan langs achter binnen, zegt ze me. Ze leidt me langs een schrijnwerkersatelier waar hoog aan een balk onder het dak een vrouwelijke figuur, uitgesneden in een soort van mousse, horizontaal hangt vastgebonden.

Het atelier is rommelig, overal houtkrullen, salonmeubelen die al jaren onverkocht zijn gebleven staan er bestoft en onderuitgezakt bij. Een jongen van een jaar of zestien zit in een klein vertrek te werken op een computer. Ik tik op het raam. Hij kijkt verrast op.

“Het museum is nog niet open”, zegt hij. “We werken er nog aan. Maar ik kan je wel al een paar stukken laten zien”.

Hij troont me mee naar een piepklein zijvertrek waar amper plaats is voor het ene schilderij dat er staat opgesteld: vier armen van verschillende huidskleur halen een net boven waarin het continent Afrika zit gevangen. Het hok – want anders kan ik het niet noemen – is vochtig. “Niet ideaal voor het bewaren van schilderijen”, zeg ik. “Mijn vader zei deze week net hetzelfde”, antwoordt de knaap.

Hij wil me graag tot bij zijn vader brengen. Dus neem ik hem achterop bij mij op de brommer. Twee kilometer verderop treffen we Sauveur Mulwana (Artiste – Sculpteur – Décorateur staat op zijn naamkaartje) aan in zijn huis, prachtig gelegen op een heuvelflank. “Het opschrift op de gevel dient om de nieuwsgierigheid van de mensen op te wekken in afwachting van de opening van het museum in januari 2011”, vertrouwt hij me toe. Nu is hij nog stukken aan het maken, en ook aan het verzamelen, traditionele kunst gemaakt met textiel van geklopte ficusschors. Die gaat hij diep in de landelijke dorpen in de omgeving van Butembo zoeken.

Zijn plastisch scheppingsvermogen is natuurlijke aanleg, zegt hij me als ik hem vraag waar hij heeft gestudeerd. Reeds in de lagere school maakte hij didactisch materiaal voor de klas. Hij is meubelmaker geworden uit noodzaak, maar zijn echte roeping is beeldend kunstenaar. Ook zijn zonen hebben de gave geërfd. Onlangs, terwijl hij in Kinshasa was, heeft hij hen opgedragen een Mariabeeld af te werken in zijn afwezigheid. En ze hebben dat keurig gedaan. De oudste zoon is nu bezig aan een animatiefilm. Vandaar dat ik hem op de computer had aangetroffen, legt hij uit.

Hij neemt me mee naar zijn atelier. Een hoge ruimte afgespannen met zeildoek op een houten skelet, meer is het niet. Een grote stapel vers gedolven klei ligt er te wachten op zijn toekomstige vorm. De katholieke kerk heeft hem een opdracht geven, en dus is hij vast in een vallei 20 km verderop zijn grondstof gaan ophalen. Welke bisschop het zal worden weet hij nog niet. Dat het een bisschop wordt, staat wel al vast. Ze moeten het alleen nog onderling eens worden, zijn opdrachtgevers.

Ik mag foto’s maken in zijn atelier. Het oranje zeildoek baadt alles in een onwezenlijk licht. Een borstbeeld van Mzee Kabila. Een maquette van het “monument historique” van de stad Butembo. “Heb ik heel alleen moeten bekostigen”, zegt hij wrang. “De stad wou zelfs nog niet de grondstoffen betalen. Gelukkig hebben mijn zonen geholpen. Het is een werkstuk van de hele familie geworden.”

Een beeld van een moeder met een ontblote borst. “Dit is mijn aanklacht tegen het seksueel geweld in onze regio”, licht hij toe. “De vrouw die ons leven geeft, zoogt en opvoedt, hoe kan je die nu in godsnaam verkrachten?”, vraagt hij met nadruk, alsof hij van mij ter plekke een antwoord verwacht.

Zijn voornaam Sauveur heeft hem blijkbaar nog een andere roeping ingegeven. Hij wil zoveel mogelijk jongeren redden van de gesel van HIV-AIDS. Daar heeft hij een NGO voor opgericht, die hij VVH heeft gedoopt. Vie pour une Vie Humaine. “Als een leven niet bijdraagt tot een menselijk leven is het niet waard geleefd te worden”, verduidelijkt hij.

Met zijn organisatie wil hij jongeren verder op weg helpen in het leven. Veel middelen heeft hij daar nu nog niet voor, omdat hij nog geen steun van het buitenland heeft gevonden. Maar dat ontmoedigt hem niet. De jongens moeten wel kuis blijven, en de meisjes maagd, willen ze steun krijgen. “Ik heb nu al 8.000 maagden”, zegt hij fier. “Eén keer per jaar worden ze onderzocht door een arts in het bijzijn van hun moeder en mijn echtgenote, en als ze maagd zijn gebleven mogen ze in de organisatie blijven”. Ik ben zo verbouwereerd van zijn uitleg dat ik vergeet te vragen hoe hij dat dan bij de jongens aanpakt.

“Nu moet je me excuseren”, is hij me voor, “want om 17 u moet ik op het radiostation zijn. Ik sensibiliseer de jongeren ook via de radio”. Hij stopt me nog gauw twee CDs in de handen. “De eerste gaat over mijn zoon – Le Bon heet hij – die een buste van onze president Joseph Kabila maakt. En de tweede is muziek. Die  hebben we gemaakt voor de lol. Hij is niet te koop. We zingen gewoon graag in familieverband.”

Terug thuis speel ik de CDs af op mijn computer. Ik sta versteld. Het zijn heuse videoclips geworden waarin elk van de monumenten die hij ooit heeft opgesteld in de stad mee voor het decor zorgen, en honderden dansende maagden en kuise jongens als figuranten optreden.