Een land in oorlog biedt geen toekomst

Zwaar beveiligde huizen

Als ik door de hoofdstraat wandel, zie ik dat een man in legeruniform met een automatisch geweer in de hand, de wacht houdt naast een bankautomaat. Het is dezelfde bankautomaat waar mijn leerkracht de dag voordien een filmpje van maakte.

Het balkon van zijn kamer bevindt zich tegenover de automaat. Toen hij gisteren met zijn camera bezig was, merkte hij enkele verdachte praktijken op. Hij begon te filmen en voor hij goed en wel besefte wat er aan hand was, had hij gefilmd hoe twee mannen een meisje oplichtten. Ze had haar kaart in de automaat gestoken terwijl één van de twee mannen achter haar aanschoof om zogezegd ook geld af te halen. Eigenlijk zorgde hij er gewoon voor dat hij haar pincode kon zien. De automaat zei dan dat het meisje de verkeerde pincode intoetste en slikte haar kaart in. Uiteraard loopt het meisje in paniek naar huis. Even later komt de kaart weer uit het machine en nemen de mannen geld af van het meisje haar rekening.

De volgende dag had hij het filmpje aan de politie getoond. Blijkbaar hebben ze actie ondernomen en nu iemand op post gezet. Verbaasd door zo’n extreme reactie loop ik verder. De huizen variëren hier enorm. De ene buurt bestaat voornamelijk uit gekleurde huisjes, de andere uit allemaal identieke rijhuisjes en de derde bestaat dan weer uit zwaarbewaakte villa’s, uitgerust met hypermoderne alarmsystemen. Zo kom ik plots een huis tegen waar een grote zwarte Hummer voor de deur staat met getinte ruiten. Langs beide kanten van de voordeur van het huis staan brede mannen met wapens in de hand. Ik wandel snel verder en zie Chris in de verte bij zijn stand staan.

Lelijke, zwarte man

Hij vertelt me dat het een rustige dag is vandaag. We besluiten ons gesprek van de vorige keer verder te zetten. Na de eerste oorlog, volgde er in 95-96 nog een tweede oorlog. Deze was niet hevig en duurde slechts vijf à zes maanden. De derde oorlog begon in 1999. Dit was de ergste oorlog, vertelt Chris triest. Sommige mannen van zijn eigen stam besloten deze keer in opstand te komen. Chris is geen politicus en wil liever geen kant kiezen in tijden van oorlog. Toen kwam er plots een gigantische, lelijke, zwarte man zijn dorp binnen. Hij vertelde iedereen dat hij nu het nieuwe hoofd was en iedereen naar hem moest luisteren. Hij wilde graag de macht grijpen in Congo. Want Mubutu bleef altijd maar aan de macht en verkiezingen waren zogezegd niet mogelijk door de aanhoudende rellen in het land.

In tijden van oorlog gebeuren er zoveel zaken die niet zichtbaar zijn voor buitenstaanders. Enkel mensen ter plekke weten wat er hand is. Chris en zijn vrienden voelden zich erg onzeker en verward. Van de ene dag op de andere roept een vreemde man zichzelf uit tot leider en eist hij dat je voor hem vecht. Iedereen wist dat hij geen vechter was, maar dat je ook geen spelletjes met hem moest spelen. Toen de leider plots mensen begon te vermoorden omdat ze geen kant wilden kiezen, maakte Chris snel een keuze.

Geen toekomst in een gebroken land

De vader van Chris voedde hem op met de gedachte dat geweld onnodig en slecht was. Helaas had hij nu geen keuze en moest hij zichzelf bewapenen. Tijdens de vorige twee oorlogen gebruikte Chris enkel zijn wapens als hij ze nodig had zijn familie of zichzelf te verdedigen. Nu was hij gedwongen om onschuldige mensen te vermoorden.

Toen hij op een dag hoorde dat enkele van zijn maten vermoord waren, wist Chris niet wat te doen. Hij wilde wraak nemen maar wist niet op wie. De ouderen van de stam die niet gedwongen werden om te vechten, vertrouwden hem niet meer want hij had partij gekozen voor een vreemde, lelijke, zwarte man. Hij kon niet bij officiële instanties terecht want zij zouden hem zien als een rebel en vermoorden. Daarom besloot Chris naar Kaapstad te vluchten. Hij had al enkele vrienden daar en zij boden hem een verblijfplaats aan. In 2000 stapt Chris op negentwintigjarige leeftijd voor de eerste keer in zijn leven op een vliegtuig. Hij laat de oorlog achter zich en probeert een nieuw leven in Kaapstad op te bouwen.

Als Chris terugblikt op deze tijd van oorlogen, heeft hij spijt dat hij niet terug naar huis keerde. Hij hield er nooit van om naar school te gaan, maar hij was erg briljant. Trots vertelt Chris dat zijn vader hem daarom zo graag zag. Hij had een erg goed leven kunnen hebben als hij zijn studies al computertechnicus had afgemaakt. Hij stak zoveel tijd en energie in zijn studies en nu blijkt dat alles voor niets was. Hij kon ook niet terugkeren en verder studeren want een land in oorlog is een gebroken land en daar kan je niets meer mee bereiken.

Deze productie kwam tot stand in het kader van het journalistieke trainingsprogramma Beyond Your World van Thomas More Mechelen. Beyond Your World wordt financieel mogelijk gemaakt door de Europese Commissie.