Ongerepte natuur en tradities onder druk in Pondoland

Pondoland behoorde tot een voormalig homeland, een gebied waar zwarten moesten wonen tijdens apartheid, waardoor er tijdens apartheid ook weinig of geen ontwikkeling plaatsvond, zoals het bouwen van scholen, ziekenhuizen, wegen etc. Volgens de Pondo is er sinds 1994 ook niet veel gebeurd in Pondoland, er is nu wel een kliniek, maar er zijn vaak geen verpleegsters, laat staan een dokter. Er zijn ook geen verharde wegen die leiden van de snelweg naar de kust, wij namen een overharde weg tot in Sigidi wat ons anderhalf uur vergde, een afstand die in vogelvlucht 15 minuten zou innemen. Mede dankzij fondsen van de Europese Unie, staat Pondoland bekend voor eco-toerisme, rijke toeristen verblijven 1 of 2 dagen in het hutje van de Pondo mensen en genieten van het practige uitzicht (zie foto).
De reden voor ons bezoek is het uitwisselen van informatie tussen de bewoners van Sigidi en Nositha, waar het SCIP programma wordt geimplementeerd. De Nositha bewoners willen zich namelijk meer organiseren en de bewoners van Sigidi hebben hier veel ervaring mee. Zij organiseerden toen er titanium in Pondoland werd ontdekt. Een Australische mijn wil een mijn starten in Pondoland en startte een tijdje geleden met het applicatieproces voor een mijnlicentie bij de Zuid-Afrikaanse overheid (in Zuid-Afrika zijn alle mineralen eigendom van de staat, bedrijven moeten licenties aanvragen om te mogen mijnen maar worden nooit eigenaars van de grond en mineralen). Als deel van het applicatieproces moet het bedrijf consulteren met de bewoners. De Pondo vormden comites en bezochten andere mijndorpjes in Zuid-Afrika. Hun conclusie was ‘we willen geen mijn in Pondoland’. Toen begon de miserie aangezien de overheid wel wilde dat de mijn er komt om zo ontwikkeling te brengen naar het gebied zoals wegen, elektriciteit, scholen, ziekenhuizen, jobs, winkels etc. De Pondo willen ook wel electriciteit, wat ze nu nog niet hebben, maar ze zijn er zich van bewust dat al die ontwikkeling ook hun traditionele levensstijl, normen en waarden zal veranderen en dat willen ze niet. Ook wijzen ze op de degradatie van de omgeving, de vervuiling van het grondwater, het aantasten van de kust etc door de mijnactiviteiten.  De overheid vraagt strikte naleving van wetten i.v.m. milieu maar toch zal deze schade oplopen. Wat wel in het achterhoofd gehouden moet worden is dat er verschillende milieuorganisaties contact opnamen met de Pondo toen de mijnactiviteit bekend werd. Het is dus de vraag in hoeverre de Pondo door hen zijn beinvloedt en hoe representatief de groep van 20 vrouwen is, die tot ons sprak.
De overheid heeft ondertussen een licentie toegekend aan het mijnbedrijf, maar dit wordt aangevochten door de Pondo. Er loopt momenteel een rechtszaak van de Ponto tegen de overheid, geholpen door advocaat Richard Spoor, geen gerenomeerde advocaat die bekend staat om zulke zaken aan te vechten.
Er is hier dus een duidelijke tegenstelling wat er bedoelt wordt met ‘ontwikkeling’. Het gaat niet om tastbare zaken als elektriciteit en wegen, zoals de overheid het ziet, maar ook om niet-tastbare zaken zoals waarden, normen en verandering van maatschappij, zoals de Pondo het zien. De Pondo leven zeer afgelegen, weinig buitenstaanders kunnen er blijkbaar gedijen. De Pondo weten dat er met de komst van de mijn ‘westerse waarden’ komen, een consumentenmaatschappij waar uiterlijk en status zeer belangrijk zijn (dit is typisch voor Zuid-Afrika) en hun traditionele manier van leven zal zeker onder druk komen te staan. Dit allen wetene dat de Pondo zeer arm zijn op materieel gebied. Ze leven in hutten, leven van hun vee en tuintjes en slechts enkelen hebben een frigo op gas. De vraag is dus of de Pondo geisoleerd kunnen verder leven of dat de overheid beslist dat ontwikkeling, hoe zij het zien, belangrijker is.
Het was een interessant bezoek en de comite leden gaan in de toekomst ook Nositha bezoeken om te leren van de activiteiten en dorpsorganisatiestructuur in Nositha.
Meer info op www.swc.org.za (sustaining the wild coast)
Meer info over Nositha bij scip@gcf.org.za