Kruisende generaties voor een duurzame samenleving

Duurzaam betekent voor mij heel eenvoudig dat je iets lang kan volhouden. Of het nu over onderwijs of industrie, over energie of mobiliteit gaat, doet er niet zo veel toe. Een duurzame maatschappij zoekt naar oplossingen en zet fouten in het systeem recht. Hierdoor kan ze langer doorgaan en wordt ze duurzamer.

Wat blijkt nu dat veel systemen en producten die we ontwikkeld hebben in het verleden helemaal niet duurzaam blijken te zijn. Denk maar aan ouderen die op vijftigjarige leeftijd worden afgeschreven, of jongeren die zich hoegenaamd niet thuis voelen in het onderwijs of de wereld die door deze onduurzaamheid naar een hogere temperatuur gaat. Het is dus normaal dat duurzaamheid vandaag meer dan alle aandacht vereist.

NOOD AAN MEER COMPETENTIE

Die zoektocht naar nieuwe en duurzamere processen vereist in de eerste plaats competentie, een woord dat me doorheen mijn loopbaan heeft gefascineerd. De betekenis ervan is tweeledig. Uiteraard moet je met kennis van zaken spreken, de nodige vaardigheden hebben en ook situaties en trends correct kunnen inschatten. Zonder deze vaardigheden kan je onmogelijk foute processen met het juiste inzicht bijsturen.

Er is ook een tweede, minder gekend luik aan het begrip ‘competentie’. Want zonder de nodige bevoegdheden, kan je jezelf onmogelijk competent beschouwen. Iemand is dus competent als hij de nodige vaardigheden heeft en over de nodige bevoegdheden beschikt. Als één van deze elementen ontbreekt, dan ben je eigenlijk incompetent. En dat is de voornaamste reden waarom verkeerde, lees niet-duurzame ingrepen, worden uitgevoerd, terwijl de juiste ingrepen geen kans krijgen. Er zijn gewoon teveel incompetente mensen. Mensen zonder de juiste vaardigheden maar met de bevoegdheid of macht.

In het verleden liep de ontwikkeling van vaardigheden en bevoegdheid vaak samen. Dat is ook logisch want in een wereld die niet snel verandert, resulteert veel herhaling in meer vaardigheden, meer macht en meer loon. Oudere werknemers werden competenter in alle betekenissen van het woord. Ook bij jongeren was er een groter respect voor de hiërarchie en ze liepen vaak in de schaduw van de anciens. Er was dan ook weinig samenwerking waarbij jongeren en ouderen als gelijke partners zochten naar oplossingen. Het was eerder een verhaal van meester en gezel waarbij de meester steeds de oudere was.

TOEVLOED AAN INFORMATIE

Vandaag is er echter iets fundamenteel veranderd. De toevloed aan informatie zorgt ook voor een enorme toename aan nieuwe inzichten, producten en diensten. Die realiteit zet de oude zekerheid waarbij leeftijd, loon, bevoegdheid en vaardigheden impliciet elkaar versterken, op de helling.

Duurzame oplossingen vinden in een snel veranderde wereld vereist een bijzonder hoge leerspanning en leervaardigheid. Het vraagt de capaciteit om snel informatie te vinden en te verwerken. Het is net daar dat het schoentje vandaag wringt. Vele jongeren hebben vandaag het leervermogen en de toegang tot informatie, maar ontbreken de bevoegdheid en macht om nieuwe oplossingen te implementeren. Ze zijn dus eigenlijk incompetent. Maar ook oudere werknemers zijn vandaag incompetent. Ze hebben dan wel de macht, maar mankeren vaak de ‘agility’ om de nieuwe trends en inzichten op te volgen. Uiteraard speelt passie vaak een bijzondere rol, maar door de band ligt hun leervermogen veel lager.

TIJD VOOR MEER KRUISENDE GENERATIES!

Als we echt duurzame oplossingen willen bedenken en implementeren, is er nood aan meer ‘Kruisende generaties’. De oudere generatie moet van zijn kant bereid zijn om bevoegdheid af te staan en de jongere generatie moet kundigheid en leervaardigheid overbrengen. Dan hebben we pas echt een kruisende generatie en is er hoop om naar een duurzame samenleving te evolueren.

Dit principe heeft een enorme impact op onderwijs en werken. We hebben een herbronning nodig om duurzame oplossingen te vinden. En juist hierover, de zoektocht naar een nieuw evenwicht tussen jongeren en ouderen, is het dat ik in de volgende columns een aantal denkpistes wil aanreiken. Wat kan de impact zijn van kruisende generaties op competentieontwikkeling en de evolutie naar echte duurzaamheid.

Dit opiniestuk verscheen eerst in de december-januari 2015 editie van EcoTips
Coverfoto: Victor Hanacek