Twintig Palestijnse vrouwelijke gevangenen vrij

Duitse en Egyptische bemiddelaars onderhandelden de deal voor de vrijlating van 20 politieke gevangenen, in ruil voor een video die kan bewijzen dat Gilad Shalit, de Israëlische soldaat die sinds 2006 gegijzeld wordt in Gaza, nog in leven is.
Vandaag laat Israël 18 vrouwen vrij, een andere vrouw zou zondag vrijgelaten worden. Eén gevangene die op de lijst stond van de “deal”, was woensdagnacht al vrijgelaten omdat ze haar straf had uitgezeten. Het is nog onduidelijk of de lijst nu nog wordt aangevuld met één extra gevangene.
‘Op de lijst staan nog drie vrouwen die sowieso nog dit jaar zouden vrijkomen. De meesten op de lijst hadden niet langer meer dan twee jaar cel te gaan’, zegt Magda Mughrabi van Addameer. ‘Minstens vier van hen zijn Hamaslid, er zijn vrouwen die tot het PFLP behoren, (Volksfront voor de Bevrijding van Palestina, t.d.), tot Fatah…’ En volgens andere bronnen zouden sommige vrouwen ook lid zijn van de Islamitische Jihadbeweging.

56 vrouwen

‘Vandaag zitten 7673 Palestijnse politieke gevangenen een straf uit in 17 Israëlische gevangenissen. Daarvan zitten op dit ogenblik 56 vrouwen vast in de vrouwenafdelingen van de detentiecentra Hasharon en Damon’, zegt Mughrabi.
‘De redenen voor de aanhouding van vrouwen variëren. Er zitten vrouwen in de cel omdat Israël via hun detentie druk op hun familie wil zetten, omdat ze een gezochte persoon hebben geholpen of omdat ze onrechtstreeks ergens betrokken waren in verzetsgerelateerde zaken. Er zijn vrouwen die om puur politieke redenen daar zitten: omdat ze een Hamas-lid zijn of tot andere groepen behoren. Maar er zitten ook vrouwen vast die voor sociale actie- of liefdadigheidsverenigingen werkten.’
De redenen voor detentie lijken soms futiel. Zo werd één van de vrijgelaten vrouwen, Heba El Natsha, gearresteerd omdat ze een mes droeg toen ze door de hardline kolonie van Keryat Arba, nabij het veelgeplaagde Hebron, liep. Dat ze een Hamaslidkaart bezat, kwam haar “dossier” niet ten goede.

Isolatie is hard

Voor vrouwen is vooral de afzondering van de familie mentaal heel hard, zegt Mughrabi. ‘De familie staat centraal in de Palestijnse samenleving, en vrouwen voelen het harder als ze geïsoleerd geraken. Die vrouwen hebben wel degelijk bezoekrecht, maar de praktijk is anders. Palestijnen hebben geen toelating om Israël binnen te komen en dus ook niet als ze hun gevangen familieleden willen bezoeken.’
Maymouna Musa Jebreen, een van de vrouwen op de lijst, was vijftien toen ze in april dit jaar werd opgepakt toen ze haar broer, ook een politieke gevangene, ging opzoeken in de Ofer-gevangenis. Ze had een mes op zak. Ze zat een tijdlang geïsoleerd en haar moeder kreeg geen toelating om haar te bezoeken.
Fatima Yunnis, 40, ook op de lijst, was zwanger toen ze in 2007 aan de grensovergang tussen Israël en Gaza, Erez, werd gearresteerd. Yunnis beviel in de cel, zonder het gezelschap van een naaste verwant waar ze recht op heeft. Ze was geketend tot net voor de bevalling en werd onmiddellijk daarna weer geketend. Ze mocht haar baby nauwelijks borstvoeden. Yunnis en haar zoontje Youssef ontvingen nog geen bezoek. Haar familie uit Gaza kreeg geen toelating van Israël. Beide vrouwen kregen wel bezoek van Addameer en het Internationale Rode Kruis.
‘Voor religieuze vrouwen is de cel mensonterend en vernederend. Ze moeten zich ontkleden en worden grondig gefouilleerd, vaak op een ruwe manier. En dat gebeurt elke keer als ze bijvoorbeeld naar het gerechtshof moeten. Dat is tegen de internationale rechtsregels.’ Mughrabi heeft weet van één gevangene die klacht heeft neergelegd omwille van de naaktfouilleringen.
Nogal wat vrouwen kampen met psychologische problemen en hebben psychosomatische klachten. Maar er is nauwelijks toegang tot een goede gezondheidszorg of medicijnen. Studenten die worden opgepakt, en dat zijn er nogal wat, krijgen geen toegang tot studiemateriaal, en kinderen die in de cel zijn geboren krijgen geen voorkeurregime om meer buiten te gaan, en nauwelijks speelgoed.

Deal is geen doorbraak

Hamasleider Moussa Abu Marzouk ziet de videodeal als een belangrijke stap naar de vrijlating voor alle vrouwelijke Palestijnse gevangenen. In Israël zien militaire vertegenwoordigers de voorbije onderhandelingen en de bereikte deal dan weer als een belangrijke stap naar de vrijlating van Gilad Shalit.
Zowel Hamas als Egyptische onderhandelaars ontkennen dit. Ze noemden deze deal expliciet geen doorbraak in de zaak Shalit, die zou worden vrijgelaten in ruil voor een groot aantal Palestijnse gevangenen. Er is nog weinig consensus over gedetineerden die een levenslange straf uitzitten en over de ballingschap die Israël een groot aantal gevangenen bij vrijlating wil opleggen.
Van alle politieke gevangenen zitten 762 gedetineerden een levenslange straf uit, 387 zijn administratieve gevangenen, zonder formele klacht of proces, en 333 gedetineerden zijn kinderen: jonger dan zestien jaar.